Taniqli sport jurnalisti Qahramon Aslanov keyingi kunlarda O'FF matbuot xizmati vakilining mahalliy sport jurnalistlari bilan tortishuvga borganiga munosabat bildirib o'tdi. Uning «Jurnalistika qachon o'sadi?» nomli maqolasi Maydon.uz saytida nashr etilgan.
O'FF (terma jamoalar markazi, deb o'qilsin) xodimi va jurnalistlar o'rtasidagi bahs hali ham davom etmoqda.
Masala bunday: championat.asia sayti rus matbuotini manba qilgan holda Vitaliy Denisovning jarohati va uning terma jamoaning ikki uchrashuvida maydonga tusha olmasligini yozgan. Terma jamoalar markazi xodimi esa, ularni ayblab, aslida Denisovning faqat Suriya bilan o'yinni o'tkazib yuborishi aniqligi, Qatar bilan o'yinda maydonga tushishi mumkinligini aytgan. U jurnalistlarni saviyasi pastlikda, ma'lumotlarni aniqlashtirishga harakat qilmay berishda ayblagan va bunday holatlarda O'FF bilan bog'lanish kerakligini, rasmiy xabar chiqqachgina xabar tarqatish to'g'ri bo'lishini aytgan.
Denisov bugun maydonga tushmasligi aniq bo'lgach (Babayan matbuot anjumanida aytdi), championat.asia qarshi hujumga o'tdi va «qalaysiz endi, bizning xabar to'g'ri bo'lib chiqdimi?» deya maqola yozdi.
Bahsga aralashish niyatim yo'q. Faqat ikki jihat haqida fikr bildirib ketmoqchiman. Xabar tarqatish va saviya haqida.
Bilasizmi, hozirgi zamonda har qanday mavzu yuzasidan rasmiy xabar kutiladigan bo'lsa, saytlar umuman ishlamay yo'qolib ketadi. Pogbaning «Real»ga yoki «MYu»ga o'tishi haqida yuzlab bir xil yoki bir biriga teskari bo'lgan xabarlar turli manbalar tomonidan chiqarilaverdi, saytlar bosaverdi. Bu erda ma'lumotning to'g'ri yoki noto'g'riligini tekshirishning iloji yo'q yoki o'sha klublarning rasmiy saytlarini kutib o'tirishdan ma'no yo'q. Hatto ba'zi chet el saytlari, vaziyatni tahlil qilib, yangi xabarlar to'qib chiqarishga ixtisoslashib ketgan.
Xo'sh, ulardan aniqlik talab qilib, faqat rasmiy xabarlarni berishga majburlash kerakmi? Yoki o'quvchilarga yolg'on ma'lumot tarqatishda ayblab, taqiqlash shartmi?
Yaqinda, portugaliyaning Record nashri Andre Silvaning 60 millionga «Manchester Yunayted»ga o'tayotgani haqida yozdi. O'sha xabarni o'qir ekanman, Record nashrining bir yil oldin Renatu Sansheshning Manchester klubiga o'tishi yuz foiz aniq bo'lib ulgurgani haqida yozganini esladim. Va Record’ga ishonmadim. Shunchaki, ishonmadim.
Ko'ryapsizmi, xabarning ishonchli ekanini tekshirmaydigan, xabar to'qiydigan, aniqlikka e'tibor qaratmaydigan saytlarni oxirida nima kutadi? Xuddi menda bo'lgan munosabat boshqa o'quvchilarda ham shakllanadi va vaqt o'tib o'sha nashr «yolg'onchi», «sariq», «ishonchsiz» maqomini oladi. Axborot bozorida bunday holatga tushish juda zararli, buni katta pul bilan ham tiklash qiyinlashib ketadi. Ya'ni, saytlardan ma'lum bir talablar asosida ishlashni talab qilishdan foyda yo'q, bozor sharoitida har qanday noto'g'ri harakat orqasidan keladigan jazo muqarrardir.
Britaniyada «Telegraf», «Guardian» kabi nashrlarga ishonishadi, «Mirror», «Deyli Meyl»larni havola qilishdan ehtiyot bo'lishadi. Ispaniyada «Marka»ni «Real»ga, «El Mundo Deportivo»ni «Barselona»ga yon bosuvchi nashr deb bilishadi, ularning ma'lumotlariga aynan mana shu yo'nalishda qarashadi. Shov-shuv yoki kimnidir maqtash, ko'tarish, pasaytirish nuqtai nazaridan qilingan har qanday noxolislik, boshqa tomondan o'sha nashrning portretiga chizgi bo'lib xizmat qiladi, hatto boshqa xolis maqolalarga ham o'z ta'sirini ko'rsatadi. Jazo shu.
Saviya haqida ikki og'iz. Rostan ham, misol uchun, mening saviyam Gari Nevill, Lineker yoki Terri Anrinikidan bir necha barobar past. Chunki ular o'z vaqtida professional futbol bilan shug'ullanishgan, ular aytayotgan har bir tahlilning zamirida ulkan tajriba va poydevor yotadi.
Bu erda masala, jurnalistikamizning kamchiligi – mening yoki boshqa jurnalistning yoshlikda professional futbol bilan shug'ullanmaganimiz emas, professional futbolchilarning katta bo'lib, jurnalistika bilan shug'ullanmayotgani. Chet ellarda jurnalist faqat savol berish, ma'lumotlarni etkazish yoki o'sha ma'lumotlarni tahlil qilish bilan shug'ullanadi. O'yin tahlili asosan mutaxassislar gardaniga tushadi. Albatta, futbol haqida mutaxassilar qanchalik ko'p gapirsa, turli fikrlar har qancha ko'p bo'lsa, oddiy jurnalistlarning ham vaziyat haqidagi qarashlari, futbol bilimlari shu qadar oshib, umumiy saviya ko'tarilib ketaveradi.
Xo'sh, bizda qaysi sobiq futbolchi jurnalistika bilan shug'ullanmoqda? Jurnalistika saviyasining tushishiga ham, bir qaraganda o'sha futbolchilarning, futbol mutaxassislarining o'zlari aybdor emasmilar?
Bir fikrni oddiy qilib, lo'nda tushuntirishni bilishmaydi, aksariyati – birinchi to'siq. Ba'zilarida bu borada muammo yo'q, lekin murabbiylarni, futbolchilarni tanqid qilishga andisha qilishadi – ikkinchi to'siq. Uchinchi to'siq – o'sha kimdir tanqid qildi ham deylik, televidenieda yoki boshqa e'tiborli platformalarda uni chaqirmay qo'yishadi.
Ayni fikrni yoki taklifni men yoki boshqa bir oddiy jurnalist aytsa, salmoqli bo'ladimi yoki bu haqida futbol mutaxassisi gapirsa, toshi og'irroq bosadimi? Albatta, futbolimiz rivoji uchun sobiq futbolchilarning, mutaxassislarning fikrlari ko'proq foydali bo'lardi.
Menimcha, jurnalistika saviyasi haqida fikr bildiravermay, mana shunday to'siqlarni engishga, futbolga aloqador bo'lgan har bir shaxsning o'zini doimo futbolga aloqador his qildirishga harakat qilish, shunga chaqirish lozim.
Televidenielar shundog'am ko'chada non sotgandek maqola tarqatib yurgan oddiy jurnalistlarni emas, futbol mutaxassislarini kerak bo'lsa moddiy manfaat bilan qiziqtirib, taklif qilishlari kerak.
Shundagina, bizda ham jurnalistika rivojlanarmidi.
Bosh sahifaga
205