Ruhshunoslarning ta'kidlashicha har qanday odamni kiygan kiyimi ya'ni ustidagi libosiga   qarab, uni  qanday inson ekanligi, kasbi-kori, dunyoqarashi to'g'risida etarlicha xulosa chiqarish mumkin ekan.
Darhaqiqat, kiyinish madaniyati insonni yuksak did sohibi ekanligidan dalolat berib turadi. Keng jamoatchilik o'rtasida o'zini madaniyatli tutib, zamon bilan hamnafas libos tanlagan kishini ko'rgan har qanday inson unga havas bilan qaraydi.
Barcha sohalarda bo'lgani kabi, futbol olamida ham o'zgacha did bilan kiyinib, futbolchilardan farqli o'laroq - ustozdek ko'rinish bilan ommaga ko'rinish beradiganlari juda ko'p. Ayniqsa, ularni o'zgacha imidji, muxlislar diqqatini o'ziga tortmay qo'ymaydi. Maydon chetida turib, kostyum- shimda, galstuk taqib futbolchilarga ko'rsatma berayotgan murabbiyni ko'rgan har qanday muxlis unga befarq bo'lmaydi, albatta. Mana shu joyda rus maqolini keltirib, o'taman: “Libosga qarab kutib oladilar...”
Bunday toifadagi murabbiylarni Evropa chempionatlarida ko'p bora kuzatganmiz, “Arsenal” ustozi Arsen Venger, “Chelsi”ning sobiq ustozi  Joze Mourino, “Bavariya” ustozi Gvardiolla va “Real”dan Zayniddin Zidanlar maydonda boshqa murabbiylardan o'zgachaligi bilan ajralib turadi. Ularning kiyingan kiyimiga nazar solsangiz, naqada yuksak madaniyat sohibi ekanligiga guvoh bo'lishingiz mumkin.  Ularning ichida Joze Mourino o'zining imijdi bilan boshqalardan  ajralib turadi. Uning o'tkir nigohi, o'ziga xos imidji, xatto egnidagi sharfi ham o'ziga shunday yarashib turadiki, unga nazar solgan har qanday inson, buyuk murabbiyni naqadar madaniyatli inson ekanligiga yana bir bor guvoh bo'ladi.
Xo'sh bu borada, bizni hurmatli o'zbek murabbiylari qanday yo'l tutishadi! Milliy chempionatimiz o'tkazila boshlangandan buyon, juda ko'plab murabbiylar o'zbek klublarida faoliyat olib bordi. Evropa darajasida bo'lmasada, har qalay o'zini muxlislar oldida madaniyatli qilib ko'rsatgan ko'plab murabbiylarni ko'rdik. Ayniqsa, bundan bir necha yillar oldin  Turkiyada o'tkazilgan Yoshlar o'rtasidagi jahon chempionatida ishtirok etgan Yoshlar terma jamoamizning bosh murabbiyi Ahmadjon Musaevga qoyil qolishimiz kerak. Murabbiy maydonga o'ta yuksak did bilan kiyingan xolda chiqib, millatimizni qanchalik madaniyatli ekanligini butun dunyo ahliga ko'rsatib qo'ydi.
Yurtimizda bundan bir necha yillar avval rossiyalik taniqli mutaxassis Valeriy Nepomnyashiy faoliyat olib borgan edi. Esda qolarli jihati shundaki, Valeriy Kuz'mich har gal maydonga chiqib kelar ekan, egnida kostyum-shim, oq ko'ylak va galstuk taqilgan bo'lar edi. Rossiyalik mutaxassis yurtimizda o'tkazilgan barcha uchruvlarda xuddi shunday maydonga chiqib kelgan. Uning yana bir ijobiy xislati shundan iborat ediki, har gal muxlislar oldida paydo bo'lishi bilan qo'lini ko'ksiga qo'yib “Assalomu alaykum” so'zini ayamas edi. Shu sabab muxlislarimiz uni haligacha yaxshi xotiralar bilan eslashadi.
To'g'ri tan olish kerak, aksariyat murabbiylarimiz o'yin vaqtida klub formasini kiygan xolda maydonga chiqishadi va bunga hech kim e'tiroz bildirmaydi. Lekin e'tiborli jihati shundaki, ba'zi xollarda o'yinlardan so'ng o'tkaziladigan matbuot anjumanlariga murabbiylarimizni klub formasi tugul, butunlay boshqa kiyimda qo'pol bo'lsa ham soch-soqoli o'sgan xolda kirib kelishi biz kabi qalam ahlini o'yga soladi.
Yuqoridagi so'zlarni o'qigan aksariyat muxlislar futbolimizda etarlicha muammolar bor paytda murabbiylarimizni kiyinishiga nima bor deydiganlari ham uchrab turadi. To'g'ri murabbiylarimizni qanday kiyimda yashil maydonga chiqishi, futbol natijasiga hech qanday ta'sir o'tkazmaydi. Shu bilan birgalikda har kim xohlaganicha kiyinadi va kiyim borasida murabbiylarimizga hech qanday majburiyatlar yuklatilmagan. Lekin shunday bo'lsada, murabbiylarimizni muxlislar oldiga klubning rasmiy formasida, yoki kastyum-shim kiygan xolda chiqishlarini istab qolamiz. Afsuski, bunday holatlar bizni futbolda kam uchramoqda, murabbiylarimizga nazar solsak, gohida futbolka, yoki oddiygina ko'ylak bilan muxlislar qarshisiga chiqib kelishadi. Barcha murabbiylarimizni tanqid qila olmaymiz, misol uchun “Andijon”ning ayni damdagi murabbiyi Baxtiyor Ashurmatov o'zining yuksak madaniyat sohibi ekanligi bilan muxlislar qalbidan joy olmoqda.  Har gal o'z o'yinchilarini maydonga boshlab chiqar ekan, uni madaniyatli kiyinganiga guvoh bo'lishimiz mumkin bo'ladi. Bunday toifadagi murabbiylarimiz ko'p bo'lmasada, lekin bizda ham topiladi.
Yagona istagimiz, bizni murabbiylar ham minglab muxlislar qarshisida, o'zgachaligi, madaniyatli kiyingani bilan barchani e'tiborini qozonsin. Soch-soqoli o'sgan, egnida ingliz tilida yozilgan so'zlari bor futbolka kiyib olgan murabbiylar xalqimiz, muxlislarimiz xurmatiga sazovor bo'la olmaydi deb o'ylaymiz.
Bu borada mutaxassis fikrini bilish maqsadida, hurmatli Rauf Talgatovich Inileevga murojaat qildik.
- Barchamiz guvohi bo'lib o'rganib qolganmiz, Evropa chempionatlarida ishlayotgan murabbiylar o'ta madaniyatli kiyingan xolda maydonga chiqib kelishadi, bu bora ularga faqat havas qilsak arziydi.  Ayniqsa, Joze Mourinoni o'zgacha did va madaniyat bilan kiyinishi to'g'risi meni ham lol qoldiradi. Mutaxassis sifatida nima deyishim mumkin, bunday murabbiylar nafaqat o'zining bilimdonligi bilan balki, yuksak did sohibi ekanligi bilan ham futbol muxlislari o'rtasida chuqur hurmatga ega bo'lishadi.
Nima deb o'ylaysiz, bizda ham o'z imidjiga ega bo'lgan murabbiylar bormi?
- Bilasizmi, bu borada murabbiylarni to'g'ri tushunish kerak. Hozir birorta murabbiyni o'ziga hos imidji bor deya ko'rsata olmasamda, lekin bugungi kunga kelib aksariyat murabbiylarimiz maydonga o'z klublarining rasmiy kiyimini kiygan holda chiqishmoqda. Bu borada yutuqlarimiz yo'q emas, 7-tur doirasidagi “Bunyodkor” – “Paxtakor” uchrashuvini barchamiz ko'rdik, murabbiylarni kiyimiga e'tibor qaratdingizmi? Ikkisida ham klub ramzi tushirilgan kiyim, menimcha bu ham madaniyatning bir ko'rinishi. Mendan, nega murabbiylarimiz kostyum kiyishmaydi? -deya so'rab qolishadi. Barchamizga yaxshi ma'lum, bizni hududimiz quyoshli hisoblanadi, shu bois murabbiylarimizni bunday kiyimda maydonga chiqib, o'yinchilarga ko'rsatma berishi ularga bir muncha qiyinchilik tug'dirishi mumkin.
Shunday deysizku, lekin ba'zida maydonda ko'rsatma berayotgan murabbiylarni umuman boshqa kiyimda ko'rib xayron qolamiz.
- Fikringizga qo'shilaman, bunday hamkasblarimiz ham uchrab turadi, mutaxassis sifatida minglab muxlislar oldiga chiqqanda har qanday murabbiy, o'z klubi formasini kiyishi shart deb hisoblayman. Ishonchim komilki, yaqin yillarda bunday kamchiliklarga barham beriladi va bizni murabbiylarimiz ham madaniyatli kiyinishi bilan barchani lol qoldiradi.
Muxtasar qilib aytganda, kiyinish odobi kishi shaxsiyatini ifodalovchi vositalardan biridir. Murabbiyning yuzdagi holdek bo'lib, bejirim va zamonaviy libosda o'z jamoasini yutuqlar tomon etaklashiga nima etsin...    Xayrullo VASIEV
— deya xabar beradi uff.uz nashri.