Menimcha hamma kasbda shunday, agar sen pul ketidan quvsang, butun umr shunday o'tib ketasan. Vaqt borida o'z ustida ishlagan odamda bunday bo'lmasligi katta ehtimol. Ikkinchi toifaning ketidan odatda pulning o'zi quvib keladi.
Futbolchi do'stlarimning ko'pi “Paxtakor” haqida gap ketganida nolib qolardi. Juda yosh vaqtidayoq 5 yillik shartnomaga qo'l qo'ygani, hozir esa undan qutila olmayotganidan ezilardi. Ularga nisbatan achinish hissini sezmaganman. Chunki o'zim shuning tarafdoriman. Chamamda ular o'z ustida ishlash haqida emas, yanada ko'proq pul topish haqida o'ylardi. To'g'ri, pul hammamizga kerak. Biroq faqatgina pulning ketidan quvadigan sportchi vaqti kelib cho'qqiga chiqib olishi dargumon. O'zbekiston futbol klublari boqimandalikka qanday ko'nikkan bo'lsa, futbolchilar ham shunga o'rganib qolishi kerak emas.
1 yanvar kuni o'zbekistonlik futbolchilarning 75 foizi erkin agentga aylangani haqida xabar o'qib qoldim. Har yili bo'ladigan ish. Shu futbolchilar yanvarda sochilib ketadi, mutaxassislar esa fevralgacha ularni birma-bir yig'ib chiqadi. Transfer oynasini emas, mardikor bozorini ko'proq yodga soladigan manzara.
Dodamning dodasi mardikorga ehtiyoj sezsa, uni uyiga olib kelib, oldin osh-ovqat bergan. Shu ovqatni eyishiga qarab, keyin ishdan so'z ochgan. Erkak kishi ovqatni qanday tanovvul qilsa, ishi ham shunday bo'ladi, deb hisoblagan. Ezmalanib ovqat egan mardikorning qo'liga 2 ta non tutqazib, javobini bergan.
Bugunning futbolchisi shundan farq qiladimi? Dodamning dodasiga o'xshagan murabbiy futbolchini chaqirib, mashg'ulotga qo'shib ko'radi. O'zini ko'rsatsa, savol nazari bilan rahbarga qaraydi. Rahbar savol nazari bilan futbolchiga qaraydi. Futbolchi ko'tarma puli ilinjida oldin murabbiyga, keyin rahbarga qaraydi. Masala hal: 50 million pul, 1 yillik shartnoma va tamom. 1 yildan keyin shu hol takrorlanadi. Futbolchiga pul topib beradiganlarni esa sog'in sigirga o'xshataman. Uning sutini ichib yurganlar uchun o'sha futbolchi 1 yil o'ynab bersa bo'ldi, keyingi yil shu klub suti unga nasib qiladimi yoki yo'q aniq emas. Qolgani Xudoga tavakkal.
Bu esa futbolni ortga tortayotgan jihatlardan biri. Masalan “Bunyodkor” rahbariga Eldor Shomurodov nima qilib Moskvada yuribdi, deb savol berilsa, xotirjam javob qaytaradi. Chunki, Eldorning yana 1 yillik shartnomasi bor. Kimdir olib ketishdan oldin o'sha rahbarning yoniga bir kirib chiqadi va klub qo'yadigan narx bo'yicha hisoblashadi. Sardor Rashidovning shunday shartnomasi bo'lgani uchun “Al-Jaish” yaxshigina “yo'talib” ketgandi.
Avvalroq esa “Mash'al” rahbari otni qamchilab qolgan. Eldor xalqaro maydonga ko'rinish berishi dargumon bo'lgan “Mash'al”da qolib ketaversa, nari borsa Ilhom Shomurodovdek bo'lishi mumkin, deylik. Bu bilan Muborak klubi hech qanday foyda ko'rmaydi. Yaxshisi, hammaning ko'zini o'ynatib turgan Eldor Shomurodov va Otabek Shukurovni tarbiyalab, 300 million evaziga “Bunyodkor”ga sotadi. “Bunyodkor” esa ularni hamma joyda reklama qilib, terma jamoa darajasiga olib chiqib, keyinroq har birini 600 milliondan sotadi katta ehtimol bilan. Mana shu transfer deyiladi.
Odil Ahmedovni oling. U ham men yuqorida aytgan do'stlarim kabi “Paxtakor” bilan bir necha yillik kelishuvga imzo chekkan. Biroq nolib yurmadi. Server Jeparov, Timur Kapadze kabi futbolchilar “Bunyodkor”ga o'tib, Ahmedovdan 4-5 marta ko'proq pul topib yurganida sabr qildi, “Paxtakor” yukini tortib yurdi. Bu esa uni qanday darajadagi futbolchiga aylantirganini hamma ko'rdi. O'z ustida ishlagan Odil bugunga kelib Jeparov va Kapadze olgan o'sha pullardan 10 barobar ko'pini topadi. U bunga mehnati bilan erishdi.
Ahmedovni afzal bilgan klublar hech qanday zarar ko'rmadi. Ham uning kuchidan foydalandi, ham sotib foyda qildi. “Paxtakor” g'aznasi 1,7 millionga boyigandi, deb faraz qilaylik. Keyinroq shu pulni sarf etgan “Anji” uni 4 millionga pulladi. “Krasnodar” esa Xitoy klubiga 7 millionlik chekni ko'rsatdi. Mana shu transfer deyiladi. Agar Ahmedov ham ko'tarma puli ilinjida 1 yillik shartnomalarga imzo chekib yurganida, na “Paxtakor” va na Rossiya klublari uning ortidan foyda ko'rardi.
“Krasnodar” Ahmedovni Xitoy klubiga vaqtida sotdi. Bir yildan keyin sovchilar uning uchun hozirgidek pul taklif qilmasligi ham mumkin edi. Yoshi 30 ga yaqinlashib olgan Odil ham kelajagi haqida o'ylashi turgan gap. “Shanxay SIPG” Rossiya klublaridan-da ko'proq beradimi, borib o'ynayveradi. Bu biznes, bularning barida puxta reja va hurmat qilishga arzigulik qarorlar yotibdi.
Bizning boqimanda klublar esa sog'in sigirdan olingan pul bilan futbolchini ta'minlaydi va yana 1 yildan keyin o'zi shu futbolchiga “qol, qol” deb yalinib yuradi. Marketing, menejment, zamonaviy strukturaning o'zi yo'q. Aksiga olib shunday klublarni tanqid qilsang, “vodiy jamoalariga osilma”, deb dod soladigan kishilar paydo bo'ladi.
Gap kimgadir osilishda yoki kimningdir nonini yarimta qilishda emas, o'rtoqlar. Gap O'zbekiston futboli ham vaqti kelib, balki tezroq zamon talabi bilan ishlashga o'tishida. Mana oling, Javlon Guseynov Tailand klubi, Bobur Akbarov Malayziya jamoasi safiga o'tdi. Tay va Malay klublari ularga pul berdi, “Andijon”-chi? Ular ortidan bir tiyin ham olmadi, o'zi Birinchi Ligaga tushib ketdi, tamom. Guseynov va Akbarov hech narsa yo'qotmadi, “Andijon” esa… Xulosa o'zingizdan.
Diyor IMOMXO'JAEV
— deya xabar beradi uff.uz nashri.