O'zbekiston Jahon Chempionatida to'p sursa, o'zbek futboli birdan rivojlanib ketishiga ishonuvchi kishilar bor. Yaqin o'tmishda Xitoy, Saudiya, KXDR kabi mamlakat termalari o'sha Jahon Chempionatida o'ynagani-yu, bu ularga nima bergani haqida katta ehtimol bilan o'ylab ko'rishmaydi.
Birgina mundial katta masshtabdagi ishni hal qilib bermaydi. Va bizning eng katta kamchiligimiz ham plankaning eng cho'qqisiga jahon chempionati yo'llanmasini qo'yib olganimiz. Keyingi rejani jahon chempionati o'tgachgina ishlab chiqqanimizdan nima foyda? Masalan, Xitoy 2050 yil jahon chempioni bo'lish rejasini tuzdi va bu haqda butun dunyoga jar solishdan cho'chimadi. Xitoyliklar futbolga milliardlab pul sarflayotganidan kelib chiqilsa, bunga ishonish mumkin. Ular yo'q narsani pul yordamida reallikka aylantira boshladi.
Agar plankamiz futbol akademiyalarini kuchaytirish va shuning orqasidan kuchli milliy chempionatga asos solish bo'lganida edi, jahon chempionati orada o'z-o'zidan hal bo'lib ketishi katta ehtimol edi. Jilla qursa faxrlanib ko'rsatishga arzigulik chempionatimiz bo'lardi. Hozir esa na unisi bor va nu bunisi.
FIFA 2026 yildan mundialda ishtirok etuvchi jamoalar sonini 48 taga etkazmoqchi. Xuddi O'zbekiston jahon chempionatidan chetda qolib ketmasligi uchun tuzib chiqilayotgan rejaga o'xshaydi. Chunki FIFA Osiyo qit'asi uchun 8,5 ta kvota va'da qilgan. Bu esa JCh—2018 saralashining so'nggi raundida uchinchi bo'lib turgan O'zbekiston emas, undan ortda borayotgan Suriyaga ham to'g'ridan-to'g'ri yo'llanmani taqdim etgan bo'lardi. Hattoki, beshinchi pog'onada borayotgan Qatar ham yo'llanmadan umidini uzmay, yarimta kvotani butun qilishga urinib ko'rardi.
Ha, hozirgi holatimizda shunday. Biroq gap 2026 yil haqida ketayotganini unutmaslik kerak. Agar bizning yuqori plankamiz jahon chempionati bo'lib qolaversa, 2022 yilga ham katta ehtimol bilan shunday uslubda etib boramiz. Qarabsizki, 2026 eshik qoqib turibdi. Aytaylik, Rossiya va Qatarga borib keldik ham bir amallab, Babayan qahramon bo'ldi, o'zimizda yo'q xursandmiz. Keyinchi? Hozirgi futbolchilar zarhal harflar bilan O'FF binosining hurmat taxtasiga bitib qo'yiladi. Keyinchi? Hokimiyat qo'liga qarab turadigan futbol klublar xususiyga aylanadimi yoki “Lokomotiv” o'yiniga tashrif buyuradigan muxlislar soni 10 barobarga oshib ketadimi?
Biz hozirgi holatda Qatar va Xitoyni mag'lub etmoqdamiz. Ish shu taqlid davom etsak, yana 4 yildan keyin ham shunday bo'lishiga menda ishonch kam. Qatar 2022 yilga qadar bo'lgan rejani ishlab chiqqan va bu yo'lda tinim bilayotgani yo'q. Aytaylik, biz Osiyo kubogini qabul qila olarmikinmiz degan o'ylar bilan yurganimizda, Qatar jahon chempionati mezbonligini qo'lga kiritib bo'lgan. Shu vaqt ichida etishib chiqqan mamlakat yoshlari Osiyo chempioni unvoniga sazovor bo'lib ulgurdi, yodingizdadir. Biz esa yoshlar mundialida ikki bor chorak finalga etib borganimiz bilan Temur Hakimov har yili erkin agentga aylanadi, Abbos Mahsitaliev esa o'ziga jamoa izlab yuradi oliy ligadan.
Saudiya va BAA ham bir chekkada qarab turgani yo'q. Eron har qanday sharoitda ham qudratli mamlakat, futbolini qit'a etakchilari bilan bir fonusda ushlab turishga qurbi etadi. Yaponiya hamda Janubiy Koreya bitta relsga tushib bo'lgan. Ulardan o'tib ketishimizga ancha qovun pishig'i bor. Mana endi e'tibor bering, yuqorida bizdan o'zib ketishi mumkin bo'lgan 7 ta mamlakat sanab o'tildi. Bizda esa 8,5 ta kvota bor, demak, muammo yo'qdek.
Endi esa tanganing orqa tomoniga nazar tashlab ko'ramiz. Yaqindagina Xitoy, Qatar, BAA kabi mamlakatlardan oldinroqda edig-u, lekin hammasini yonimizdan o'tkazib yubordik. Shunday holatda kim kafolat beradi boshqa birov, masalan Tailand yoki Iroq ham bizga etib olmasligiga? Iroq terma jamoasi o'smirlar va yoshlar futbolida bizdan ancha ustun ekaniga ortiqcha isbot shart bo'lmasa kerak. Har safar ular bizga jiddiy raqib bo'ladi. Agar mamlakat birozgina tinchib, aqalli 3-4 ta homiy topilsa, iroqliklar yaqin atrofidagilarga kun bermay qo'yishi katta ehtimol. 2007 yilgi Osiyo kubogidayoq ular shunga sha'ma qilib bo'lishgan. London—2012 olimpiadasida ular qit'a mamlakatlariga salom yo'llashgan. Ayni vaqtda Iroq Osiyo miqyosidagi barcha yosh turnirilarida zafar quchgan yagona mamlakat hisoblanishi ham sizni cho'chitmaydimi?
Biz 8,5 ta kvotga ishonib, jahon chempionati naqd cho'ntagimizda deyishimiz mumkindir. Biroq hozirgi holatda davom etadigan bo'lsak, 2026 yilga kelib ham o'sha kvotalar kamdek tuyulaverishi mumkin, xuddi hozirgidek.
Shuning uchun ham Babayanning Rossiyaga borishi amalda hech narsani o'zgartirib qo'ymaydi. KXDR 2010 yil JARga borib, bu safar saralashning 2-raundidan ham o'ta olmadi. 2002 yil Milutinovich bilan mundialga borgan Xitoy ham futbolda korruptsiyaga qarshi kurashmagunicha, amalda bir ish qilolmadi.
Endi sizga savol, plankasi jahon chempionatida ishtirok etish bo'lgan O'zbekiston tezroq o'sadimi yoki jahon chempioni bo'lishni istayotgan Xitoymi?
Diyor IMOMXO'JAEV
— deya xabar beradi uff.uz nashri.