Hozirgi zamon futbolida shifokorlarning o'rni juda katta ahamiyat kasb etadi. O'yinchilarning sog'ligiga javobgar shaxs hisoblangan ushbu kasb egalarining mas'uliyati ham bosh murabbiynikidan kam bo'lmagan darajada deyishga asoslarimiz etarli.
Uning futbolchi haqidagi tashxisi, sog'lig'i borasidagi xulosalari tufayli tarkibdan joy olish yoki joy olmasligiga ham bevosita ta'sir ko'rsatishi mumkin. Umuman aytganda, shifokorlarga qaratilayotgan e'tibor katta. Bu borada “Lokomotiv” klubida faoliyat olib borayotgan Abror Pirrievni misol keltira olamiz. U butun e'tiborini futbolga qaratgan hamda asosiy yo'nalishi sport sohasi bo'yicha shifokorlikni o'z ichiga oladi. Aynan shu yo'nalishda u Kievda tajriba to'plab qaytgan.
FIFA tomonidan maxsus ro'yxatga olingan shifokorlar orasida aynan Pirriev ham o'rin olgan. Shu sababli u FIFA tomonidan tashkil etiladigan turli o'quv seminarlarida ishtirok etib keladi. Abror Pirriev o'z bilim va malakasi tufayli milliy terma jamoamizda ham bir necha yil davomida faoliyat olib bordi. U bilan birga ishlagan futbolchilar esa mazkur shifokor to'g'risida faqat iliq fikrlarni bildirganiga amin bo'lganmiz. Pirriev oliy ligadagi faoliyatini Muborakning “Mash'al” klubida boshlagandi.
Keyinchalik esa uni “Lokomotiv”ga taklif qilishdi. Ungacha esa terma jamoadagi faoliyatini yo'lga qo'yib bo'lgandi. Shuni alohida aytishimiz kerakki, har bir jamoamizda unga o'xshagan malakali shifokorning bo'lgani yaxshi. Taassufki, hattoki shifokorsiz faoliyat olib borayotgan klublarimiz ham yo'q emas. Pirriev bilan suhbatlashishni ancha oldin rejalashtirib qo'ygandik. Nixoyat rejamiz amalga oshib, Abror aka bilan suxbat uyushtirdik.
- Abror aka, siz faoliyatingiz davomida futbol tibbiyoti sohasida ko'p davlatlarda o'qish va seminarlarda har yili ishtirok etasiz. Hozirgi kunda sport tibbiyotimizni qay darajada deb o'ylaysiz?
- Bizda hozirgi kunda sport tibbiyot yo'nalishimiz uncha-muncha davlat sport tibbiyotidan qolishmaydi hamda oxirgi yillarda havas qilsa arzigulik darajaga ko'tarildi. O'zbekiston futbol federatsiyamiz prezidenti Mirabror Zufarovich Usmonovning tashabbusi bilan Olimpiya qo'mitasi qoshida dunyoning ko'plab sport mutaxassislari havas qiladigan ajoyib sport tibbiyot markazi ish boshladi. Ushbu tibbiyot muassasasi zamonaviy tibbiyot uskunalari bilan jihozlangan bo'lib, futbolchilar bilan bir qatorda barcha yo'nalishdagi sportchilar, murabbiylar, hakamlar guruhlarini tibbiy tekshiruvdan o'tkazish, kerak bo'lgan maslahatlarni berish bilan birga ilmiy ishlarni ham yo'lga qo'yishgan.
U erda har yili klub shifokorlarining o'quv seminarlari o'tkaziladi va bunda nafaqat o'zimizning, balki xorij mutaxassislari ham o'z bilim va ko'nikmalarini o'rtoqlashadilar. Bundan tashqari oliy va birinchi liga klublarida ishlayotgan shifokorlar har yili o'quv kurslarini o'tib, yil davomida ishlash huquqiga ega bo'luvchi litsenziyalarga ega bo'ladi. Futbolchilarimiz esa yilda ikki marta sport tibbiyot markazida tashkil qilingan, zamonaviy uskunalarda malakali tibbiy ko'rikdan o'tkazilib, yil davomidagi chempionat o'yinlarida qatnashish yoki qatnashmasligi yuzasidan xulosalar chiqariladi. Bu borada Melieva Muzzam Salievnaning sa'yi-harakatlarini alohida ta'kidlab o'tgan bo'lardim. Bir so'z bilan aytganda, hozirgi sport tibbiyotimizda mustahkam poydevor yaratib, jadal rivojlanish yo'lidan bormoqda.
- Oxirgi paytlarda chempionatimizda tibbiyot markazi tomonidan legionerlarning o'ynashiga ruxsat berilmayotgan holatlarni ko'p ko'ryapmiz. Shaxsan sizning ushbu masalada qarashlaringiz qanday?
- Bu sport tibbiyot markazi o'z xulosalarini zamonaviy diagnostik tibbiyot jihozlari bilan tekshiruv asosida, labarator tekshiruvlar natijasi, tor mutaxassislar xulosalari borasida jamlangan yakuniy tashxis chiqariladi va shunga qarab futbolchining o'ynash yoki o'ynamasligini ma'lum qiladi. Futbolchi shifokorni aldashi mumkin, lekin tekshiruv natijalari uni qay ahvoldaligini yaqqol ko'rsatib beradi. Shifokor ushbu tekshiruvlar asosida o'z xulosasiga ega bo'ladi. Oxirgi paytlarda ushbu markaz to'g'ri yo'nalishda ish olib borayotganini, chiqarilayotgan xulosalar to'g'riligi esa amalda o'z isbotini topmoqda. Masalan, Malayziya chempionatida to'p surgan Devid Oniyaning klubidagi shifokorlar bizning tibbiyot markazimiz xulosalariga hurmat bilan qaraganda, balki bu ko'ngilsiz voqea yuz bermasdi.
- Yaqinda “Chelsi” klubida yuz bergan voqea ko'pchilikning e'tiborini o'ziga qaratdi. Bosh murabbiy Joze Mourino bilan shifokor Eva Karneyro o'rtasidagi munosabatning yomonlashuvi natijasida “doktor” klubdan ketishini ma'lum qildi. Shifokor sifatida siz ham bu vaziyatga befarq qarab tura olmagandirsiz?
- Xorijdagi o'quv seminarlarida ham ushbu vaziyatlarga alohida to'xtalib o'tiladi. Bundan tashqari yaqinda “Chelsi”da yuz bergan holatdan keyin FIFA qo'mitasida yig'ilish bo'ldi va uning natijasi futbol federatsiyalariga tarqatildi. Jumladan mening elektron pochtamga ham FIFA bosh shifokorining rasmiy xati kelib tushdi. Ya'ni, unda aytiladiki, shifokor faoliyatiga klub mutasaddilari va murabbiylar shtabining aralashivuga yo'l qo'yilmaydi. Klub shifokori erkin holatda tibbiy ilmlar va amaliy ko'nikmalarga asoslanib, o'z xulosasini chiqarishga imkon yaratilishi zarur. Maydonda esa jarohat shakli va darajasiga qarab, futbolchiga maydondagi tibbiy xizmatni hakam ko'rsatmasiga yoki uning ko'rsatmasisiz amalga oshirishga haqqi bor.
- Faoliyatingiz davomida siz bilan ham shunga o'xshash holat yuz berganmi?
- Bu kabi vaziyatlar o'zimizda ham bo'lib turadi. Misol uchun yaqinda chempionatimiz doirasida Farg'onada “Neftchi”ga qarshi o'ynaganimizda o'yinga qo'shib berilgan oxirgi daqiqada darvozamiz tomon jarima zarbasi belgilandi. O'sha mahalda markaziy himoyachimiz Nemanya Yanichich jarohat oldi. Men esa maydonga tushib uni maydon chetiga olib chiqib ketdim. Ammo keyinroq shunga iqror bo'ldimki, uning jarohat darajasi jiddiy emas ekan va bu holat o'yinning oxirgi daqiqasida darvozamiz tomon xavfli jarima to'pi tepilayotgan bir paytda jamoamizni markaziy himoyachisiz qoldirib, klubni qiyin ahvolga solib qo'yishim mumkin bo'lgan vaziyatga arzimas ekanligini tushundim. Baxtimizga vaziyat biz uchun ijobiy yakunlandi. Bunday xavfli holatda murabbiylar shtabining his hayajonlarini juda yaxshi tushunish mumkin. Nima bo'lganda ham bunday vaziyatlarda Vadim Karlenovich Joze Mourino emasligiga shukr qilsam bo'ladi.
- Ish yuzasidan shunday holatlarni ham ko'ramizki, futbolchi raqib jamoa shifokoriga murojaat qilib, o'z jarohati yuzasidan yordam olayotganligiga ko'zimiz tushadi...
- Boya aytganimdek, tibbiyot markazimizda o'quv seminarlari bo'ladi. Ushbu o'quv kurslari davomida biz klub shifokorlari bir-birimiz bilan yaqin muloqotda bo'lamiz, fikrlarimiz bilan o'rtoqlashamiz. Shu bois hamma bilan yaqin munosabatdamiz. Futbolchilarga keladigan bo'lsak, har bir jarohati bor futbolchi uning davosi uchun maksimal ma'lumot to'plashga harakat qiladi. Bu o'z klubi shifokoriga ishonmaydi degani emas. Bu shunchaki tabiiy holat. O'z jarohati va uning davosi haqida ko'proq ma'lumotga ega bo'lishni hohlagan holda o'zi ko'rgan boshqa shifokordan ham qo'shimcha maslahatlar olishga harakat qiladi.
- Shu o'rinda so'ramoqchimanki, sizdan ham boshqa klub futbolchilari yordam so'rab turishadimi?
- Albatta, bunday holatlar har bir klub shifokorida yuz bersa kerak deb o'ylayman. Qo'limizdan kelguncha yordam va maslahat berishga harakat qilaman. Qolaversa, biz barcha futbol shifokorlarning asosiy maqsadimiz chempionatimizdagi barcha futbolchilarning sog' salomat bo'lishida o'zimizning hissamizni qo'shish. Uning qaysi klubda to'p surishi ahamiyatli emas.
- Asosiy tarkibni tuzishda bosh murabbiyga shifokorning maslahatlari ham tas'ir qilishi mumkinmi?
- Shifokor har bir o'yindan oldin barcha futbolchilarning sog'lig'i haqida batafsil ma'lumotni murabbiyga etkazadi. Tarkibni tuzishda esa bosh murabbiy albatta futbolchilarning sog'ligiga ham ahamiyat beradi.
- Abror aka, yaxshi bilamizki, siz terma jamoada ham bir necha yil faoliyat olib borgansiz. Lekin u erda yaqinda yuz bergan o'zgarishlardan keyin sizni ham termadan ketganingizdan xabar topdik...
- Mening asosiy ish joyim “Lokomotiv” futbol klubi hisoblanadi. Oxirgi yillarda terma jamoada shifokor vazifasida yordam berib keldim. Ushbu yillardagi termaning muvaffaqiyatiga biroz bo'lsa ham ulushimni qo'shganimdan xursandman va Vatanim futboliga qo'limdan kelganicha har doim hissa qo'shishdan mamnunman. Termadagi oxirgi islohotlardan keyin terma jamoa markazida ishlayotganim yo'q. Boya aytib o'tgandimek, asosiy ish joyim “Lokomotiv”daman.
- Aynan nima sababdan termadagi faoliyatingizni tugatdingiz?
- Terma jamoada ishlash ishlamaslik menga bog'liq narsa emas. Shu kungacha terma jamoada ishlaganimdan va o'sha muhit bilan hamnafas bo'lib faoliyat ko'rsatganimdan g'ururlanaman hamda menga ishonch bildirgan insonlardan minnatdorman. Mavjud bilim va tajribalarimni vatanim futboli ravnaqi uchun ishlatishga har doim tayyorman.
- Umuman olganda, terma jamoadagi faoliyatingizni tark etishingizni qanday qabul qildingiz?
- Men futbolda futbol shifokoriman! O'z bilim va ko'nikmalarimni vatanimiz futboli ravnaqi uchun sarflash men uchun oliy baxt. Ushbu sharafli vazifani qaerda ado etishim ahamiyatli emas.
- Umuman olganda, yana qanday aytadigan gaplaringiz bor?
- Shu fursatdan foydalanib barcha futbol muxlislariga sog'liq salomatlik va futbolga bo'lgan muhabbatlari bardavom bo'lishini tilab qolaman.
FIRDAVSXON suhbatlashdi
Xayrullo Vasiev blogidan olindi.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.