O'zbekiston birinchiligi yoki oddiy qilib aytganda, birinchi liga haqida shu vaqtga qadar juda ko'p gapirilgan. Ularning aksariyatida salbiy fikrlar bildirilgani ham sir emas. Ayniqsa, ushbu musobaqani o'tkazish tizimi ko'pchilikning noroziligiga sabab bo'ldi. Ishtirokchi klublarning-ku, fig'oni falakka chiqdi. Buning boisini o'zbek futboli jamoatchiligi juda yaxshi tushunadi.
HOZIRGI FORMAT
Garchi InterFutbol o'quvchilarining orasida birinchi liga formati bilan notanishlar deyarli topimasa-da, baribir, bu haqda qisqacha ma'lumot berib o'tsak foydadan xoli bo'lmasa kerak. PFL rasmiy saytida keltirilganidek rus tilida emas, balki o'zimizning Davlat tilida soddaroq qilib tushuntirsak. Demak, O'zbekiston birinchiligining formati quyidagicha ko'rinish olgan: musobaqa ikki hududga bo'linadi - «G'arb» va «Sharq». Har ikki mintaqada 10tadan jamoa ishtirok etadi. Ammo eng qizig'i bu emas. Klublarning noroziligi musobaqaning ikki bosqichga bo'lingan holda o'tkazilishi bilan bog'liq. Mazkur masalada hammaning fikri bir joydan chiqmayapti.
Gap shundaki, har ikki hududdagi jamoalar o'zaro ikki martadan kuch sinashishgach, kuchli sakkizlikka kirgan klublar ikkinchi bosqichga o'tadilar. U erda «G'arb» va «Sharq»ning kuchlilari birlashtirilib, ular bir-birlari bilan kuch sinashishda davom etishadi. Birinchi bosqichda o'zaro o'ynagan jamoalar esa boshqa to'qnash kelishmaydi, faqatgina boshqa hudud vakili bilan kuch sinashishadi. Bir qarashda risoladagidek format, ortiqcha e'tirozga hojat yo'qdek. Ammo hamma gap shundaki, bu tizimning bir qator kamchiliklari turli noroziliklarga sabab bo'lmoqda.
Birinchi e'tiroz - kuchli sakkizlikka kira olmagan klublar uchun chempionat birinchi bosqichdayoq yakuniga etadi. Ular uchun boshqa hech qanday o'yinlar tashkil etilmaydi va kuz boshlanmay bemalol ta'tilga chiqishlari mumkin. Futbolchilar o'yin amaliyotisiz qolishadi, klublarning esa keyingi mavsumga qay tariqa tayyorlanish borasida boshi qotadi. Yaxshi bilamiz, bunday jamoani kelasi yil bahorda qayta jonlantirish oson bo'lmasligi turgan gap.
Ammo keyingi bosqichga o'tgan klublarni ham mavjud holatdan to'la qoniqish hosil qiladi, deyish qiyin. Asosiy e'tiroz - autsayderlar bilan bo'lgan o'yinlarda qo'lga kiritilgan ochkolarning bekor qilinishiga qaratiladi. Ya'ni, unga ko'ra, birinchi bosqichda kuchli sakkizlikka kirolmagan klublarga qarshi bahslarda qo'lga kiritilgan ochkolar ikkinchi bosqichda hisoblanmaydi va musobaqa jadvalidagi holat umuman o'zgarib ketadi. Aytaylik, biror klub autsayderlar bilan bo'lgan 4 uchrashuvda 12 ochko olgan. Demak, ular bilan batamom xayrlashishga majbur.
Aynan mana shu ikki sababga ko'ra birinchi liganing ayni vaqtdagi formati klublar va muxlislarda norozilik uyg'otib kelmoqda. Xo'sh, bunday vaziyatda musobaqani o'tkazish tizimini qay tariqa isloh qilish mumkin? Quyida shu bilan bog'liq mulohazalarimizni bildirib o'tsak.
OLTIGA-OLTI
Birinchi liganing ayni vaqtdagi formatida birgina ijobiy jihatni ko'rsatish mumkin, agar uni ijobiy, deb atash mumkin bo'lsa, albatta. Hozirda O'zbekiston birinchiligida umumiy hisobda 20ta jamoa ishtirok etmoqda va son jihatidan olib qaraganda, PFL yaxshi natijaga erishgan, deyish mumkin. Ammo sifat tomonlama olib qaraganda...
Mayli, sifat haqida hali gaplashishga ulguramiz. Keling, hozir e'tiborni mana shu jamoalar sonini saqlab qolishga qaratsak. Magarki PFL birinchi liga ishtirokchilari sonini kamaytirishni istamasa, hech bo'lmasa musobaqa formatini biroz yangilash orqali vaziyatni ijobiy tomonga o'zgartirishi mumkin.
Unga ko'ra, O'zbekiston birinchiligining hozirgi ko'rinishi to'liq saqlab qolinadi. Yagona farq - ke-yingi bosqichga 8ta emas, balki 6ta jamoa chiqadi. Birinchi o'rin va oliy liga yo'llanmasi uchun aynan shu klublar kurashni davom ettiradilar. Bu taklifning yaxshi tomoni - kuchli oltilikka kirolmagan jamoalar uchun ham mavsum yakuniga etmaydi va ular birinchi ligada jon saqlab qolish uchun kurashni davom ettirishlari mumkin. Ya'ni, «Sharq» va «G'arb» hududida kuchli oltilikka kirolmagan klublar ham ikkinchi bosqichda o'zaro kuch sinashib, birinchi ligada jon saqlab qolish uchun kurashadilar.
Bu taklifning yagona salbiy jihati - agar uni salbiy, deb atash mumkin bo'lsa, albatta - jamoalar o'tkazadigan o'yinlar soni kamayadi. Ya'ni, ilgari keyingi bosqichga chiqqan jamoalar bir mavsumda 32ta o'yin o'tkazgan bo'lishsa (birinchi bosqichda - 18ta, ikkinchi bosqichda - 14ta), endi uchrashuvlar soni 28ta bo'ladi (birinchi bosqichda - 18ta, ikkinchi bosqichda - 10ta). Shunga qaramay, kuchli sakkizlikka kirolmagan klublar o'yin amaliyotisiz qolib ketishmaydi.
OLIY LIGA SINGARI
Birinchi diviziondagi muammolarni hal etishning eng maqbul yo'li esa, musobaqa formatini yana avvalgi holatga qaytarish bo'lsa kerak. Ya'ni, jamoalar sonini biroz qisqartirib, hamma klublar xuddi oliy ligadagidek bir-birlari bilan o'zaro ikki martadan o'ynashadi. Bu yo'l shuningdek, eng osoni ham hisoblanadi, chunki uni tashkil etish uchun ortiqcha bosh qotirish shart emas. Aynan shu tomonlama mazkur format PFL uchun eng maqbul tanlovga aylanishi mumkin. Ushbu formatning afzalliklari haqida ko'p gapirish shart emas - oson, qulay va samarali. Ochkolar olib tashlanmaydi, jamoalar o'yin amaliyotisiz qolib ketmaydi. Shunchaki futbol o'ynalsa kifoya. Ya'ni, islohotlarni unchalik ham xush ko'ravermaydigan PFL uchun ayni muddao.
Bizning keyingi taklifimiz esa buning mutlaqo aksi bo'lib, nafaqat PFL, balki boshqalarga ham yoqmasligi turgan gap.
Davomi InterFUTBOL gazetasi blogida.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.