Hakamlik har doim nozik masala sanalgan. Futbol uchrashuvi 90 daqiqa davom etsa, uning har bir soniyasi faqat bir inson nazorati ostida o'tadi. Shuni inobatga olsak, hakam - maydondagi asosiy odam. Istasa, golni hisoblaydi, istamasa, yo'q. Achchig'i chiqsa, yo'q joydan penalti o'ylab topishi ham hech gap emas.
Kerak bo'lsa, dunyoning eng sara yulduzlari ham unga bo'ysunadilar. Boshqa ilojlari ham yo'q. Yomon tomoni, barcha hakamlar ham o'z vakolatlaridan mas'uliyat bilan foydalanmaydilar. Ba'zilar borki, qanday vijdon bilan hushtak ko'tarib yurishganiga hayron qolasan. Masalan, Ispaniya chempionatida «Real» va «Barselona» ishtirokidagi o'yinlarda bunga ko'p guvoh bo'lmoqdamiz.
ISPANIYaDAGI  NOXOLISLIK
Biz oliy ligadagi hakamlikdan ko'p noliymiz. Haqli ravishda noliymiz. Bizda referilardan aziyat chekmagan jamoa topilmasa kerak. Ammo yaqindagina La-liga doirasida kechgan «Real» va «Rayo Valekano» o'rtasidagi o'yinni ko'rgach, o'zimizning eng bilimdon muxlislar ham yoqa ushlab qolgandirlar. O'sha uchrashuvni boshqarib borgan Ignasio Vilyanueva o'yinni shunday «mahorat» bilan «sindirdi»-ki, bunaqasi oliy ligada uncha-muncha hakamning qo'lidan kelmasligi turgan gap. «Rayo Vale-kano» o'yinni 9 kishi bo'lib yakunladi, «Real» esa 10:2 hisobida g'alabaga erishdi.
Bu natijaga debocha bo'lib xizmat qilgan eng asosiy gol penaltidan urilganini aytish shart emasdir. Ammo bu hali hammasi emas. Keyin «Real» - «Real Sosedad» o'yinida shunga o'xshash vaziyat yana takrorlandi. Bu uchrashuvda ham madridliklar penaltidan gol urdilar. Qiziq tomoni shundaki, birinchi penalti golga aylanmagach, hakam - Xose Luis Gonsales erinmadi va «Sosedad» darvozasi tomon yana bitta 11 metrli jarima zarbasi belgiladi. Aftidan, u to gol bo'lmaguncha «nuqta»ga ishora qilishdan charchamasdi, shekilli. Yaxshi hamki, ikkinchi penaltini Ronaldu aniq amalga oshirdi. Aks holda, Gonsales «Sosedad» sabrini sinashda davom etarmidi...?
Kamiga o'sha tur doirasida kechgan «Barselona» - «Betis» o'yinida ham shunga yaqin holat kuzatildi. Bu safar ish «Betis» bosh murabbiyi Pepe Melning chetlatilishi bilan yakunlandi. Hakam Inyaki Bikandi shu qadar kulguli penalti belgiladi-ki, oqibatda «Betis» bosh murabbiyi chidab turolmadi va ro'y-rost e'tiroz bildirdi. Bu uning o'z joyidan chetlatilishiga olib keldi. O'sha vaziyatda murabbiy nima talab qilgandi? Shunchaki, adolat, xolos! Ammo natija qanday bo'ldi? E'tibor bering, bu holatlar dunyoning eng kuchli chempionatlaridan hisoblangan Ispaniya La-ligasida ro'y bermoqda...
JAZO ORTIQChA
Biz Ispaniyadan misol keltirdik-ku, ammo ming taassufki, bunday holatlar millionlar o'yini uchun odatga aylanib qolgan. Futbol muxlislari Pele, Maradona, Zidan, Messi va Ronaldu bilan bir qatorda Klattenburg, Junayt Chaqir, Evrebe kabilarni ham yaxshi biladilar. To'g'rirog'i, ularni tanishga majbur bo'lganlar - bu taqdir taqozosi. Agar afsonaviy futbolchilar ajoyib o'yinlari bilan eslansalar, «afsonaviy» hakamlar ko'rsatgan «hunarlari» evaziga muxlislar xotirasidan joy olganlar. Ammo eng qizig'i bu emas. Gap shundaki, biz shu vaqtga qadar biror bir hakamning jazolangani haqida tayinli eshitmaganmiz. Aksincha, ko'p hollarda eng mas'uliyatli o'yinlar ularga qayta ishonib topshiriladi. Juda bo'lmasa, JChda «xol qo'ygan» Nishimura singari zaxira hakamlikka o'tkazilishlari mumkin. Ammo fakt shuki, baribir, tayinli jazoga tortilmaydilar. Xo'sh, bunga sabab nima?
Afsuski, futbol dunyodagi eng ommabop sport turi ekani barobarida, eng korruptsiyalashgan o'yin ham bo'lib qolmoqda. Uzoqqa bormaylik, FIFAdagi mojarolarning o'zi buni tan olish uchun etarli. Aslidaku, Blatter va Platini qilgan ishlarni ko'rib chiqsangiz, hakamlik muammosi hech narsa emasdek ko'rinadi. Katta-katta mutasaddilar shuncha qing'irlikka yo'l qo'yishganidan keyin hakamlar ozgina «xato»ga qo'l ursalar, nima qilibdi?
HIMOYaDAGI HAKAMLIK
Yaxshi bilamiz, futbol mutasaddilari hakamlik tanqid qilinishini juda og'ir qabul qiladilar. Xoh Angliyada bo'lsin, xoh Italiyada, hakamlar haqida nomaqbul gapirgan murabbiy shu zahoti jazolanadi. Oqibatda ular bilganlarini qilishlari mumkin. Deylik, Joze Mourino yoki Arsen Venger hakamlarni tanqid qilishgani uchun jazolanishganini ko'p eshitganmiz. Ammo hakamlarchi? Ular noxolis ishlashgani uchun qanday jazo oladilar? Buni bilamizmi?
Surishtirib ko'rilsa, o'sha Mourino ham, Venger ham hakamlar haqida ko'pincha haq gap aytgan bo'ladilar, ammo Angliya professional futbol ligasiga bunday haqiqatning keragi yo'q. Chunki musobaqani shu tashkilot uyushtiradi, hakamlarni ham o'zi tayinlaydi. Ya'ni butun boshqaruv o'z qo'lida. Shunday ekan, aybini tan olib, «Ha, bu hakamni o'yinga bekor tayinlagan ekanmiz», deyishdan ko'ra, tanqidning istalgan ko'rinishini bo'g'ish ma'qulroq. Harqalay, shunisi osonroq.
To'g'ri, buning ham o'ziga yarasha asosi bor. Gap shundaki, inson adashuvchan xilqat. Xususan, hakam ham 90 daqiqa o'yin jilovini o'z qo'lida ushlab turar ekan, qaysidir vaziyatda adashishi mumkin. Mana shunday tabiiy adashuv tufayli uning sha'niga o'rinsiz gap-so'zlar urchimasligi uchun hakamlik haqida fikr bildirish murabbiylarga taqiqlab qo'yilgan. Ammo bu imtiyoz juda ko'p vaziyatlarda suiste'mol qilinadiki, bu futbolning foydasidan ko'ra, zarariga ko'proq ishlamoqda. Xususan, o'zimizda ham.
BIZDA QANDAY?
O'zbekiston chempionatida ham noxolis hakamlikka deyarli har turda duch kelinishini aytsak, yangi Amerika kashf qilmagan bo'lamiz. Bu hammaga ma'lum holat. Garchi oliy liganing kamdan-kam o'yinlari jonli efirda uzatilsa-da, zamonaviy texnologiya rivojlanayotgan davrda qaysi o'yinda qanday holat kuzatilganini bilib olish qiyin emas. Hozir ijtimoiy tarmoqlar jadal sur'atda keng quloch yoymoqda. O'zbekiston chempionatida ishtirok etadigan istalgan klub muxlisi tarmoqda o'z sahifasiga ega. Qaysi o'yinda qanday hakamlik bo'lganini eng avvalo, shunday sahifalardan bilib olish mumkin. Garchi bu ma'lumotlar har doim ham 100 foiz to'g'ri bo'lmasa-da, o'z bag'rida haqiqatning qandaydir qismini yashirishi turgan gap. Ya'ni «shamol bo'lmasa, terakning uchi qimirlamaydi».
Davomi InterFUTBOL gazetasi blogida.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.