Nafaqat Ukraina, balki jahon futbolida ham o'chmas iz qoldirgan Valeriy Lobanovskiy ko'plab mashhur yulduzlarni tarbiyalab, voyaga etkazgan. Buyuk murabbiy haqida hozir ham ko'p yozishadi. Valeriy Vasilevichning futbol va murabbiylikka oid fikr-mulohazalaridan uning shogirdlari afsonaviy qo'lyozmalar sifatida foydalanishmoqda. Metrning o'ziga xos falsafasi davr sinovlaridan muvaffaqiyatli o'tib, hozirda ham dolzarbligini yo'qotmagan. Marhamat, ularning ayrimlari bilan tanishing.
G'alabaga erishish uchun doimo vaqtdan o'zib yurish talab etiladi.
Murosasizlik madaniyati yuksak darajada bo'lmog'i darkor.
Keskin burilishni vaqt belgilab beradi.
Erkinlik - qonun tomonidan taqiqlanmagan ishlarni amalga oshirish istagi va imkoniyati.
Barcha dunyoviy ne'matlardan o'zini cheklash - to'g'ri yo'l.
O'ta muhim vazifa - o'ta beqaror unsur.
Qisman, hatto bir kunga bo'lsada safdan chiqish ortda qolishga olib keladi.
Aqidalardan voz kechish - printsipsizlik. Dal talqiniga ko'ra, printsip - chekinib bo'lmaydigan qoida, negiz.
Murosasizlik bilan muammoni yo'qotib bo'lmaydi: hozirning o'zida qat'iy qarorga kelish lozim, ertaga kech bo'ladi.
Bir xil masalliqdan foydalanishlarga qaramay, turli pazandalar tayyorlagan taomlar turlicha ta'mga ega bo'ladi.
Aktyorning qo'lga kiritgan sovrinlar, unvonlar va darajasidan mag'rurlanishga haqqi yo'q. Futbolchi ham shunday.
Harakat - hayot, osoyishtalik - o'lim. Harakatlana oladiganlarga muxlislar talabchan munosabatda bo'lishadi, mehribonlik sezilib turadi. Tosh bo'lib qotib qolgan, o'lganlarga ham munosabat talabchan bo'ladi, faqat u shafqatsiz.
Ajoyib namunalardan nusxa ko'chirish, kimgadir etib olishga urinish - kelajagi yo'q mashg'ulot. Kasbdoshlaridan o'zib ketish - har qanday sohada ilhom bag'ishlaydigan ish. O'ylamasdan, engiltaklik bilan qaror qabul qilishdan osonroq ish yo'q. Lekin eng to'g'ri qarorni topish juda mushkul.
Tavakkalchilik, tajribalar, yuqoridan buyruq berishlarini kutib o'tirmasdan, butun mas'uliyatni o'z zimmasiga olishlarsiz rivojlanib bo'lmaydi.
Men afsungar emasman va hech qachon bunday maqomga da'vo qilmaganman.
Faqat jamoa uchun samara beradigan jihatlarni tan olaman.
O'zimni nohaqligini tan olishni yoqtirmaydigan kishilar sirasidan, deb hisoblayman. Lekin yillar davomida to'plagan tajribam tufayli yo'l qo'ygan kamchiliklarimni atrofdagilar oson anglaydigan tarzda ish tutishga o'rgandim. Oshkoralik - murakkab ilm.
Ochig'i, iqtidorning nima ekanini bilmayman. Ba'zan omad sizga baxtli tasodif tufayli kulib boqadi. Nima, bu ham iqtidormi? Bundan ko'ra, buyuk murabbiy qaysi shaxsiy fazilati va qanday uslublar evaziga muntazam ravishda muvaffaqiyat qozongani haqida izlanishlar olib borishi foydaliroq.
G'alabalarda ham, omadsizlikda ham xolisona baho berish tarafdoriman.
Omad ham ko'plab omillar tufayli yuzaga keladi, u mavhum tushuncha emas.
Men tanqid qilish nafaqat mumkin, balki kerak, deb bilaman. Agar u o'rinli, mantiqqa asoslangan bo'lsa, tanqid qilinuvchiga katta foyda keltiradi.
Tan olaman, dastlab futbolga mashaqqatli, aqlli mehnatdan keyin miyaga biroz dam beradigan vosita sifatida qaraganman.
O'tmish - men uchun doimo o'tmish bo'lib qolaveradi. Uni qimmatli tajriba manbai sifatida qibul qilaman.
Kelajak bugundan boshlanadi.
Faoliyatimning ilk kunlarida uni o'zimning asosiy aqidam sifatida qabul qildim. Shogirdlarimga shoshmasdan nazar tashlab, ular qanday bo'lishsa, shundayligicha tushunishga intildim: ularning tabiati, kayfiyati, ehtiyoji bilan qiziqdim, oila va shaxsiy ishlariga aralashdim, hatto futbolga umuman aloqasi bo'lmagan ikir-chikirlar ham e'tiborimdan chetda qolmadi.
O'yinchilarsiz murabbiy bo'lmaydi. Faqat jamoa ustozi va futbolchilarning maqsadi bir bo'lsa, muvaffaqiyatga erishish mumkin.
Men bosqichma-bosqich erishiladigan taraqqiyot tarafdoriman. Shogirdlarimni ma'lum muddat zaxirada qoldirish orqali toblayman.
Birinchi navbatda, futbolchining odob-axloqi va irodasiga e'tibor qarataman. Keyinchalik undagi universallik va funktsional imkoniyatlarni hisobga olaman. O'z hissiyotlarimni hech qachon hech kim bilan muhokama qilmayman. Sir saqlagan paytlarda ularda qandaydir ma'no bo'lishi mumkin, kimgadir oshkor etish esa meni ham, suhbatdoshimni ham izlanishdan to'xtatadi.
Futboldagi «tabiiy saralanish» allaqachon yo'q bo'lgan. Hozirda ma'lum tabiiy iqtidorga ega bo'lgan va doimiy mashg'ulotlarda bu fazilatlarini yanada rivojlantira oladigan ijrochilar tanlab olinadi.
Jamoa o'yiniga raqibning qanday qarshilik ko'rsatishiga qarab baho berish lozim.
Qat'iyat va izchillikning yo'qligi jamoaga ochkolar tanqisligidan ko'ra ko'proq zarar keltiradi. Futbolchilar o'rtamiyona maqomga ko'nikma hosil qilishadi va kichik muvaffaqiyatdan so'ng o'zlarini baxtiyor seza boshlaydilar.
Futbolchidan uddalay olmaydigan vazifani talab qilmaslik kerak. Uning ustun jihatlarini yuzaga chiqaradigan yangi uslubni yaratish yoki ushbu pozitsiyaga boshqa bir ijrochini topish lozim. Bu retsept emas, printsip.
Vaqt o'tishi bilan futbolchilarning intellektual salohiyati yuksalib boradi. Demak, ulardagi talabchanlik ham ortadi. Buni hisobga olish lozim.
O'zining jismoniy va ma'naviy imkoniyatlarini to'la namoyish etish fazilati futbolchilarda tajriba to'plash, etuklik ortidan paydo bo'ladi.
Umuman, zaxira masalasi eng murakkab ish, mening nazarimda. Biz shunga intilmog'imiz kerakki, jamoada (terma jamoa nazarda tutilmoqda) chinakam raqobat hukm surishi shart. Qaysidir pozitsiyada jarohat yoki saviyaning pasayishi tufayli o'yinchi almashtirish zarurati tug'ilsa, bu jamoaning saviyasiga salbiy ta'sir etmasligi lozim.
O'yin arafasida barchaning fikri bir nuqtada jam bo'lishi muhim. Ishonchim komilki, shunday sharoitda murabbiy ko'nglidan kechgan fikrlar futbolchilarga etib boradi. Ya'ni, «uzatuvchi» ham, «qabul qiluvchi» ham bitta «to'lqin»da bo'ladi.
G'oya barcha uchun shunchalik tanish bo'lishi darkorki, uni har kim o'zi yaratgandek tushunsin.
Stadionga bormaydigan muxlisning futbol haqida gapirishga haqqi yo'q.
Terma jamoaning bitta o'yini ichki chempionatning 5-6 bellashuvi bilan barobar. Yoki taxminan bir yillik umrga teng.
Bir nafar yulduzni xarid qilib unga fantastik maosh belgilash - jamoani barbod qilish bilan barobar.
1986 yili Kubok egalari kubogini qo'lga kiritdik. 1987 yili esa ichki chempionatda 10-pog'onani egalladik. O'yinchilar o'zlariga nisbatan talabchanlikni pasaytirib yuborishdi, avvalgi muvaffaqiyat bilan yashadilar. Mana shuning uchun ham «MYu»da EChLda g'olib chiqishgani haqida hatto shivirlab gaplashish ham taqiqlangan. Qoidani buzganga yirik jarima naqd.
Davomi InterFUTBOL gazetasi blogida.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.