Futboldagi yulduzlar ikkiga bo'linadi: Natija uchun o'ynaydigan klassik yulduzlar va futbolni san'at darajasiga olib chiqqan, natijaga e'tibor bermaydigan yulduzlar!
10-raqamlilar ko'p holda birinchi toifaga tushadi. 7-raqamlilar esa ikkinchi toifaga! Ularning tarixan qayd etgan natijalari salmoqli bo'lmasa-da, maydondagi harakatlari bilan alohida esda qolganlar. Qahramonlarimizga beradigan ta'riflarimizda ham asosan shunga urg'u beramiz. Parallel olam haqida ham to'xtalib o'tamiz.
Ettinchilarga bir tarkib kifoya qilmadi. Avval zaxira ettiligi, so'ng asosiy ettilik tuzib chiqdik. Bir o'qib ko'ring-chi...
ZAXIRA TARKIB
7. Rober Pires. Frantsiya.
Uning parallel olami – Zidan!
Xabaringiz bor, “Arsenal”da ham, Frantsiya terma jamoasida ham 7-raqamda o'ynagan Rober Pires o'z faoliyatini ikki marta tugatdi. Ikkinchisini sezmay ham qolgandirmiz, ammo birinchisi e'tiborga molik faoliyat. Pires ham klubida, ham terma jamoasida ajoyib o'yin ko'rsata olgan yulduzlar sirasiga kiradi.
“Arsenal”da ko'p natija egasi bo'la olmagandir, lekin uchranglilar tarkibida uning Evro-2000 finalida zaxiradan maydonga tushib, barcha masalani hal qilgani hamon yodimizda. O'z davrida u chap qanot qiroli edi! Zidan 10-raqamda o'ynaganini e'tiborga olsak, yuqoridagi raqamlar o'rtasidagi tafovutimiz o'z isbotini topadi...
6. Frank Riberi. Frantsiya.
Frantsiyada ettinchi raqamga nisbatan hurmat saqlangan. Rober Piresning davomchisi o'laroq Riberining yulduzli davrlarini kuzatish ilinjida edik. Biroq, zohiran yaqqol ajralib turadigan iste'dod egasi “Bavariya”da katta kuch bo'lgani singari terma jamoasida ham o'sha shonli o'tmishni yarata olmadi. Jarohatlarn eb qo'ydi frantsuzni...
Riberi hozirda uchranglilar tarkibida yo'q. Ma'lumotnomasida ham “... sobiq vakili” deb yozilgan. Lekin Frantsiya terma jamoasining 7-raqamida unga teng keladigan yigit ko'rinmayotgani bois, biz uni “sobiq emas” deb turamiz! Darvoqe, Riberi ham Zidan davriga to'g'ri keladi, shu bois, haligi taqqosimiz o'z o'rnida qoladi...
5. Klaudio Kanija. Argentina.
Parallel olami – Maradona!
Ha, Diego - afsungar, Diego - etakchi, Diego - yuviler uzatmalar egasi... Biroq, Maradona hamisha Kanija singari sheriklarga ehtiyoj sezgan. Aniqroq aytadigan bo'lsak, Klaudiolarga ham kerak bo'lgan Maradonalar...
Kanija 3ta mundialda o'ynagan – 90, 94, 2002. Uchta qit'a bellashuvlari. 2002 yilgi jahon chempionatida qariya o'yinchilar safida yo'l olgan va guruhdayoq imkoniyatni boy bergach, sheriklariga shunday degan edi: “Kanija qayta tug'ilishi mumkin, lekin uning yonida Maradona ham bo'lishi kerak. Aks holda, Argentina futboliga omad begonaga aylanadi!”
Uning aytgani bo'ldi - terma jamoa yangi Maradona kelishini uzoq kutdi va nihoyat topdi. Bu haqda keyinroq!
4. Emilio Butrageno. Ispaniya.
Parallel olami - Ugo Sanches.
Ispaniya futboli tarixi uchga bo'linadi, deyishadi. Uchinchisini bilasiz – 2008dan keyin boshlangan inqilobiy avlod. Ikkinchisi – “o'rtamiyonalar etakchisi, etakchilar o'rtamiyonasi bo'lgan” Raul va Mendeta avlodi. Birinchisi – 1986 yilgi eng yaxshi JChda afsonaviy o'yin ko'rsatgan Butrageno! Emilio bilan boshlangan deydilar Ispaniyada futbol. U futbol olamida jahon chempioni bo'lmagan, xolos. Klubi bo'lmish “Real”da ettinchilar davrini boshlab bergan daho hisoblanadi. Uning davomchisi mukammalroq ko'rinishda o'ynagan bo'lsa-da, aslida Butragenoning shogirdi hisoblanadi. Bu haqda asosiy tarkibda...
3. Anhel Di Mariya. Argentina.
Parallel olami – Leo Messi.
Ha, bu ikki yulduz hozircha jahon chempioni bo'la olishmadi. Hozircha. O'ylaymanki, ikkisi o'ziga kelib olsa va o'zidan kutilgan o'yinni yuz foizga namoyish eta olsa, Rossiya yashil maydonlarida yo'l-yo'llilarga qarshi to'p suruvchi jamoalarga juda ham mushkul bo'ladi. Di Mariya kirishda aytilgan ta'rifga juda ham mos tushadiki, u terma jamoada Messiga qaraganda san'atkorroq va yoqimliroq o'yinchi. Argentinaliklar uningsiz qolishganida, gol urishni-da esdan chiqarib qo'yishlarini qatorasiga ikki yil isbotlashdi. Kanija aytgan gap: Yangi Maradona va yangi Kanija bir paytda tug'ilib qolsa, bu yurt shoxsupaga chiqadi. Ikki yildan so'ng, nasib qilsa, o'sha gapning isbotini ko'ramiz.  
2. Alessandro Del Pero. Italiya.
Parallel olami – Roberto Badjo.
Del Pero aslida ettinchi raqamda ko'p o'ynamagan. Uni ko'pchilik 10-raqam egasi sifatida biladi. “Yuventus”da ham 10da o'ynagan, terma jamoada ham eng ochilgan paytlari 10da bo'lgan. Lekin qiziq tomoni shuki, kuchdan qolib, 10 boshqalarga topshirilgan paytda 7-raqamda harakat qildi va yuqoridagi yulduzlardan hamda parallel olami bo'lmish Badjodan farqli o'laroq, jahon chempioni nomini qo'lga kiritdi. Shu bois, Del Peroni chetlab o'ta olmadik.
To'g'ri tushunasiz, Del Peroga 10-raqamlar ichidan harchandiki o'rin yo'q edi, ettinchilar safida esa unga zaxirada o'ynash imkoniyati berilmoqda. Yaxshiyam shu raqamda o'ynagan ekansan, Aleks! Yo boshidan o'ynamaysanmi???
1. Luish Figu. Portugaliya.
Parallel olami – Rivaldo.
“Barselona”da bu raqam u qadar afsonaviy darajaga ko'tarilmagan. Oldinlari ham shu edi. Biroq, Luish Figu kelgach, hammasi o'zgarib ketdi. Kataloniyaliklarning eng yoqimli raqami “7” bo'ldi!
Ammo uning qirollik klubiga “sotilib” ketishi natijasida, bu raqamga yana e'tibor pasaydi. “Xoin”ning raqamiga qaraydigandek bo'lib qolishdi, qizig'i, shu paytga qadar bu “e'tibor” davom etmoqda.
Figu “Real”da 7-raqamda o'ynay olmadi. Chunki bu jamoada bu raqamga nisbatan hurmat butkul boshqacha edi. Bu erning o'z qirollari bor edi. Luish klublardagi faoliyatidan ko'ra o'z yurti termasida ko'proq ish qilgan, deb bemalol ayta olamiz. Aynan shu yigitning tashrifi bilan Eysebio davrini yodga oldik. Portugaliya qit'a va jahon musobaqalarida to'rttalikdan pastga tushmaydigan bo'lib qoldi. Figuning xayrlashuvidan keyin esa bu ertak o'z poyoniga etdi. Shunaqa!
ASOSIY TARKIB
7. Erik Kantona. Manchester.
Uning parallel olami futbolchilar ichida yo'q. Uning vatani ham yo'q. Aniqrog'i, Manchester degan shaharda “tug'ilgan”. U futboldagi qirollarni tan olmay yashagan parallel olam qiroli edi.
Yoqasini hech qachon tushirishni istamagan yulduzning Frantsiya terma jamoasi libosida tushgan rasmlarini topish mushkul. Bor, lekin u qadar arzirli emas va boshqa raqamda. Uni biz faqat qip-qizil, ko'zlarni olg'uvchi “MYu” libosida tasavvur qilavermiz.
Erik Kantona original xarakteriga ega bo'lgani uchun ham ko'pchilikka yoqimli. U Jorkaeff singari murabbiyning pinhona rejalariga rozilik bermaydigan, Anri singari qo'l bilan urib bo'lsa-da, o'z jamoasiga gol olib kelmaydigan inson edi. U nohaq golni urishdan xazar qilguvchi, shu bilan birgalikda, kimdir uni so'ksa, albatta, javobini yo'llovchi oriyatli shaxs edi. Kantona futbol o'lchamlaridan tashqariga chiqib ketgani uchun ham uni maqtaganimizda natija-patijaga qarab o'tirmaymiz. Qirol Erik deb qo'ya qolamiz, xolos. Nega, bilasizmi? Chunki u yashil maydondan o'z vaqtida ketishni ham bilgan daho edi. Buni faqat Pele va Zidan epladi, qolganlar ozgina o'tkazib yuborishgan.
Asosiy tarkibni aynan shunaqa o'g'il bola ochib bergani ham ma'qul, menimcha!
6. Stenli Metyuz. Angliya.
Oq-qora tasvirli futboldan ham ranglar axtarsak, a, nima dedingiz?
O'tgan asr o'rtalarida bu raqamni Evropaga eksport qilgan daho futbol vatanida porlagan. “Oltin to'p”ning ilk sohibi (1956) Metyuz 9 karra Angliya chempioni hisoblanadi. U paytlar musobaqa Buyuk Britaniya ichki chempionati deb atalgan.
Angliya o'sha paytlari dribling ustalariga to'lib toshgan diyor edi. Stenli esa ular ichida durdona bo'lgan. Laqabi ham shunga yarasha - The Wizard of the Dribble!
Metyuz jahon futbolidagi eng toza o'yinchi hisoblansa ham kerak. Zotan, 700ta rasmiy uchrashuvda maydonga tushib, biron marta sariq kartochka olmaslikni boshqacha baholay olmaymiz.
Bekkenbuerning ta'rifiga ko'ra, Stenli juda katta tezlikda raqiblarini osonlik bilan aldash bo'yicha mutaxassis bo'lgan. Kayzer bu holatni “imkonsiz yumush” deb ta'riflagan.
Jon Charlzning guvohlik berishicha, Metyuz o'ng qanotda o'ynagan futbolchilar ichida sheriklariga to'pni aniq etkazib berish bo'yicha eng mukammal futbolchi bo'lgan. Zamonaviy futbolda unga teng kelsa faqat Bekxem teng kelishi mumkin, deydi uelslik yulduz. Afsuski, uning davrida TV rivojlanmagan, aks holda, ham dribling ustasi, ham to'p uzatuvchi maestro ijrosidagi supero'yinlarning takroriy lavhalarini zavqlanib tomosha qilarmidik, a?!
5. Raul Gonsales. Ispaniya.
“Real”ning ettinchi raqamli, “Raul” deb yozib qo'yilgan libosi dunyoda eng ko'p sotilgan liboslardan biri bo'lsa kerak. Chunki bu oppoq kiyimda ispaniyalik yoqimtoy xohlaganini qilgan. Yulduzlar ichida sardorlik bog'ichini taqib yurgan. Gol urish mutaxassisi degan nom olgan.
Ispaniya terma jamoasining qip-qizil 7-raqamli libosi Ispaniyadan boshqa joyda ommaviylashmagan. Chunki bu libosda Raul hech narsa qila olmagan. Eshityapsizmi, hech narsa! Qaytanga, u shu libos bilan xayrlashgach, “qizil furiya”ning ishlari yurishib ketgan. Raul Butrageno o'rniga maydonga tushib, 17 yoshligidayoq undan maydondagi o'rnini olib qo'ygandi. Keyinroq raqamini ham. U o'sha payti bu yovuz harakati bir kuni o'ziga ham qaytib qolishi mumkinligini bilmasdi... Bu haqda keyinroq. Hozircha, RaulMadridning afsonaviy gollarini esga olishda davom eting!
4. Andrey Shevchenko. Ukraina.
Aka-ukalar ichida kimdir talantli bo'lsa, boshqalari unga yordam berishadi. Shu bois, oilaning taraqqiyoti birgina o'sha iqtidor hisobiga yozilmaydi. Yonida akalari bor edi, deyiladi hech qursa. Yolg'iz o'g'ilga qiyin. Bir o'zi chiqadi, bir o'zi hal qiladi, bir o'zi qulaydi. Uning yordam beradigan akasi yo ukasi yo'q. U butun oilaning yukini bir o'zi ko'tarishga mahkum.
Lekin hech e'tibor berganmisiz, bir o'g'illar bir porlab chiqsa ham hammayoqni titratib yuborishadi. Andrey Shevchenko ana shunday noyob “yolg'iz o'g'il” edi. Sheva bir asrlik sho'rolar futbolidan otilib chiqqan yagona yulduz bo'ldiki, uning superreydi o'n yillar davomida jahon futbolini bezab turdi.
Andrey Kievda 10-raqamda o'ynagan, keyin “ettinchilar”ning fayzini tushunib qolgan. Parallel olami ham Rebrov emas, ko'proq o'zi, desak to'g'ri bo'lardi. Chunki u baribir yolg'iz edi. Hamisha!   
3. Devid Bekxem. Angliya.
Gazetamizning oldingi sonlarida birida “Ettimaniya” degan maqolada MYu tarixidagi ettinchilar haqida hikoya qilgandik. Bu yigit haqida eng munosib ta'rif o'shandayoq berib bo'lingan ekan. O'sha ma'lumotni takrorlayman:
... Devid o'z qiziga Xarper Seven deb ism qo'ygan. Seven – bu o'sha afsonaviy ettilik. Xarper yakshanba kuni (haftaning 7-kuni), yilning 7-oyida soat tonggi 7da tug'ilgan. Bekxemning o'zi Angliya terma jamoasida ham, “MYu”da ham 7-raqam ostida o'ynagan. Boshqa jamoalarga o'tar ekan, 23, 32-raqamlarga murojaat qilgan. O'ylaymanki, bu uning “qizil iblislar”ga bo'lgan pinhoniy sadoqati edi. O'shanda u boshqa jamoalardagi 7-raqam u qadar sharafli bo'lmasligini his qilgan, deb o'ylayman.
Menimcha, boshqa qo'shimchaning keragi yo'q. Uning o'yinlarini, gollarini, superuzatmalarini ko'rgansiz. Boshqa Bekxem tug'ilmasligini ham bilasiz. Shunday ekan, uni yomon ko'radigan muxlis er yuzida bo'lmasa kerak, deb o'ylayman. “Chelsi” yo “ManSiti” ishqibozlarini ham qo'shib aytyapman. Cho'chimasdan. Chunki Devidni yomon ko'rib bo'lmasligini bilaman.
2. Krishtianu Ronaldu. Portugaliya.
Raulning “Real”dagi 7-raqamini qirollik klubiga kelganida Bekxem ham, Figu ham tortib ololmagan. To'g'ri, Krish ham bu ishni ochiqcha amalga oshirmagan. Lekin uning tashrifi Raul asri tugaganiga chiroyli ishora edi. Raulning boshqa klubga ketishi bilan Ronaldu 7-raqamni olishi aniq edi. Oldi ham. Bu raqam ostida u ispaniyalik goleadorning bor rekordini parchalab tashladi. Oldingilarini ham. O'zidan keyin keladigan ettinchilarning ham!
Ha, Ronaldu ketgach, men o'ylaymanki, “Real”dagi eng qiyin ish etakchilik emas, balki shu raqamda kim o'ynashi bo'lib qoladi. Chunki u “qizil iblislar”ni tark etayotganda ham, 7-raqamga munosib bo'lish muammosini tashlab ketgandi. Ochig'i ham shu, Krishdan keyin MYuda bu raqam faqat xorlanmoqda.
Darvoqe, u Portugaliyada ham yuqorida nomi zikr qilingan boshqa bir yulduz – Figuning raqamini qabul qilib olgan. Ammo bu xududda uning harakatlari Raulga o'xshaydi – klubda - sher, terma jamoada – mushukcha! Shu bois, Ronalduning o'rnini shu erda qoldiramiz, yuqoriga haqqi yo'q. Hozircha. Terma jamoada sherga aylanmagunicha...
1. Garrincha. Braziliya.
Parallel olami – Pele!
Metyuz 7-raqamni ko'hna qit'a uchun modaga aylantirgan bo'lsa, jahon futboli bu eksportni Braziliya afsonasi – Garrinchadan qabul qilib olgan.
Maqolaga kirishda aytdik, bu raqam egalari natija shaydosi emaslar. Ular maydonga tushib raqsga tushishni xushlaydilar. Natijalarni esa 10-raqam egalariga qoldirishgan: o'shalar ko'zlariga surtsinlar!
70-yillarda Braziliyada futbol ishqibozlari o'rtasida so'rov o'tkazilmagan, o'tkazilsa, futbol qiroli Pele ikkinchi o'rinni egallashi turgan gap edi, deydilar otam. Chunki ular Garrinchaning o'yinini o'z ko'zlari bilan, tribunada o'tirib ko'rishgan, deydilar davomidan.
Lampochkani ixtiro qilgan Edison parallel olamda yashagan Teslani tushuna olmagan. Tesla garchi undan zo'r bo'lsa-da, natijaga qarab xulosa beruvchilarga Edisonni birinchi raqamli kashfiyotchi deb tashlab ketgan. Garrincha ham Pelega shunday munosabatda bo'lgan, deb o'ylayman. Qirollik kerakmi, ol o'sha qirollikni! Men ketdim... Xayrulla Hamidov
— deya xabar beradi uff.uz nashri.