Myunxenning “Bavariya” jamoasi 4000ta rasmiy fan-klubiga ega ekan. Siz bilan boshqa grand futbol jamoalarining muxlislari soni haqida gaplashamiz.
“Benfika”: bitta fan-klub a'zolari soni bo'yicha rekord egasi
Portugaliya klubini muxlislar jalb qilish borasida faolligi bo'yicha butun dunyoga o'rnak qilib ko'rsatish mumkin. Ayni payda “Burgutlar”ga rasmiy ravishda ishqibozlik qiladigan muxlislar soni 250 ming nafarni tashkil etadi. 2005-yili fan-klub a'zolari 100 mingga etar edi, xolos. “Benfika” prezidentligiga Luis Felipe Vieyra kelgach, barchasi ijobiy tomonga o'zgardi. Uning muxlislarni jalb etish bo'yicha o'ta samarali tadbirlarni o'tkazgani maqtovga loyiq. Qimmatbaho sovrinlar beriladigan turli tanlovlar, reklama va fanatlarning klub ichki rivojlanish dasturida ishtirok etishi o'z natijalarini berdi. Oradan bir yil o'tib Ginnes rekordlar Kitobida “Benfika”ga bag'ishlangan sahifa ochildi. Bir jamoa fan-klubida 160 ming rasmiy ro'yhatdan o'tgan ishqibozlar borligi – futbol tarixidagi eng yuqori natijadir.
Shundan buyon a'zolar soni ortib bormoqda. Hozirda, dunyo bo'ylab barcha qit'alarda “Benfika”ning jami 217 ta fan-klublari mavjud. “Burgutlar” esa bu darajadagi ishqibozlar yig'indisidan maksimum darajada foyda olyapti. “Benfika”ning bir bo'lagi bo'lish bu – nufuz va obro'. Yana shuni aytib o'tish lozim, bu har bir muxlis uchun bu qiziqish mavsumda 100 dan 160 evrogacha mablag' talab qiladi.
“Real”: Shveytsariyada 13, Marokashda 9ta fan-klub
Lissabon klubining Pireney orolida ikkita qudratli va mashhur qo'shnilari bor - “Real” va “Barselona”. “Qaymoqranglilar” dunyodagi eng taniqli ispan klubi hisoblanadi. Jahon bo'yicha jamoaning rasmiy ro'yhatdan o'tgan 2267 fan-klubi mavjud. Bulardan 131tasi Ispaniya sarhadlaridan chetdadir. “Qirollik klubi”ni ayniqsa Shveytsariyada juda ardoqlashadi. Tog'li mamlakatda 13ta fan-klub tashkil etilgani ham bundan dalolat berib turibdi. AQSh va Morokkoda to'qqiztadan, Belgiyada esa sakkizta “Real” fan-klubi tuzilgan. Millionlar o'yini ishqibozlari orasida “Galaktikos”ga qiziqish doim baland bo'lgan. Mariano Errera uzoq 1920-yilda ilk ishqibozlar tashkilotini tuzgan bo'lsa, hozirda ularning soni ikki mingtadan oshib ketdi. “Qirollik klubi” rasmiy saytida so'zlarni o'qish mumkin- “Kurrai zaminning barcha burchaklarida yashovchi insonlar umumiy ishtiyoq, umumiy ruhiyat va umumiy g'urur manbasi yo'lida birlashadilar. Bu - “Real”ga bo'lgan muxlislikdir”.
“Barselona”: kirish faqat yaqin qarindoshlar uchun
Madrid superklubining doimiy raqobatchisi jahonning eng mashhur klublaridan sanaladi. “Barselona” muxlislar soni borasida hech muammoga duch kelmagan bo'lib, “Kamp Nou” o'z suyuklilarini har doim to'lib-toshib qarshi oladi. Ispaniyada katalon jamoasi fan-klubi rasmiy a'zolarining soni 170 ming kishidan ortiq. -2003/04 yilgi mavsumda bu raqam 100 mingni tashkil etar edi. Biroq, o'sha paytdagi “Barsa” prezidenti Joan Laportaning ishbilarmonligi va Ronaldinoning sotib olinishi katalon klubi rasmiy muxlislari sonini 70 foizga oshirgan. 170 ming rasmiy muxlisdan tashqari ko'k- anorranglilarni barcha qit'alarda 1400dan ortiq fan-klublari mavjudligi “Barselona” qo'shinining qay darajada ko'p sonli ekanligidan dalolatdir. Bu hali hammasi emas. Vaqt o'tgan sari klubga bo'lgan qiziqish oshib bormoqda. Qizig'i, “Barselona”ga rasmiy muxlis bo'lish u qadar oson emas. Chunki, Kataloniyada rasmiy a'zo bo'lgan kishilarning yaqin qarindoshlarigina fan-klub safiga qo'shilishi mumkin.
«Borussiya»: ismi-sharif yozilgan yorliq bonus o'rniga o'tadi
Evropada o'z stadioniga eng ko'p ishqiboz yig'adigan Dortmundning “Borussiya” klubi muxlislar bilan juda zo'r ish olib boradi. “Qovoqarilar” mezbonligida o'tadigan o'yinlarida «Signal Iduna Park» stadioniga 80 ming muxlis yig'a oladilar. Klub rahbarlari eng sodiq ishqibozlari uchun antiqa, lekin yurakni titratadigan imtiyoz bergan: u ham bo'lsa stadiondagi o'rindiqlardan biriga o'sha muxlisning ismi-sharifi yozilgan bo'ladi.
“Borussiya”ni — ko'hna qit'ada haqiqatan ham muxlislar uchun bor kuchi bilan o'ynaydigan klublar qatoriga qo'shish kerak. Ishqibozlar bo'lsa o'z navbatida qora-sariqlarga bor mehrini beradilar. Mavsum boshida barcha o'yinlar uchun chiqarilgan 55 mingta abonomentlarning bir zumda sotilib ketgani bunga yaqqol misoldir. Mabodo, o'tgan yillarda bo'lganidek, “Borussiya” biror mavsumni omadsiz o'tkazsa ham stadion o'rindiqlari bo'sh qolmaydi. Raqamlarga to'htaladigan bo'lsak, klub dunyoning turli burchaklarida 500 fan-klubiga ega bo'lib, ularda 90 ming kishi rasmiy ro'yhatdan o'tgan. Darvoqe, agar kimda-kim 15 kishidan iborat jamoani yig'sa bemalol o'z fan-klubini ro'yhatdan o'tkazish haqida ariza berishi mumkin.
«MYu»: 50 davlatda 200ta filial
Ana endi, futbolga alohida e'tibor beriladigan mamlakatdagi klub haqida gaplashamiz. Angliyada futbolga qiziqish oddiygina emas. Tavba, bu davlatda futbolni ilohiylashtirib ham yuborishgan deyish mumkin. Jiddiy aytadigan bo'lsak “Manchester Yunayted”da muxlislar soni bo'yicha umuman muammo yo'q. Klubda Manchester United Supporters Club nomi ostida butun boshli tizim ish olib boradi. Tizimning 50 oshiq davlatda 200 filiali bor. O'sha MUSCning asosiy vazifasi “qizil iblislar” bilan muxlislar uchrashuvlarini tashkil etish, turli qo'shma tadbirlar uyushtirish qisqasi «Old Trafford» jamoasiga befarq bo'lmagan kishilarni birlashtirish bilan shug'ullanishdir.
“Chelsi”: kamshovqin va «Tvitter»da oz zikr etilish
“Chelsi”ni o'z muxlislari bilan mavjud muammolari bor. Yaqinda murabbiylikdan bo'shagan Joze Mourinoning aytishicha “Stemford Bridj” ishqibozlari stadionda o'zlarini o'ta “kiborlarcha” tutar ekan. Darhaqiqat, “Chelsi” uy stadionidagi shovqin darajasi Premer-ligadagi eng past ko'rsatkichga teng. Yana londonliklar “Tvitter”da ham juda kam zikr qilinadi. Biroq, raqamlarga e'tibor qaratadigan bo'lsak, ko'krangilar muxlislarining soni bo'yicha Internetda va tribunalarda shov-shuv ko'tarishga bemalol etadigan darajada. «Chelsi»da ham xuddi «MYu» singari ishqibozlar bilan ishlaydigan tizim mavjud. Buyuk Britaniyada 35ta, mamlakat tashqarisida esa 128ta “Chelsi” fan-klubi faoliyat yuritadi.
«Yuventus»: top- menejerlar bilan uchrashuv imkoniyatini beruvchi bonus
Italiyada “Yuventus” nafaqat turnir jadvali, balki muxlislar borasida ham oldingi o'rinlarda turadi. Apenin yarimorollarining so'ngi yillardagi gegemoni va eng suyukli jamoasi.
“Keksa sinora”ning ishqibozlar borasida juda ham boadab siyosati borligini aytmaysizmi?.. Klub kartasiga ega insoning o'ziga yarasha mavqei bo'ladi. Eng sadoqatli, ya'ni - J1987 raqamli oliy toifa hisoblanuvchi karta egalari klubning top-menejerlari bilan uchrashib o'z fikrlarini aytish imkoniyatiga ega bo'ladilar. “Yuve” fan-klublarni birlashtirib turuvchi alohida tashkilotiga ega. «Juventus Club Doc» deb nomlanuvchi tashkilotning dunyo bo'yicha 25 mamlakatda 500 bo'linmasi bo'lib, rasmiy a'zolar soni 80 mingdan ortiqdir. «Juventus Club Doc» tashkilotining asosiy vazifasi jamoa futbolchilar ishtirokidagi tadbirlar tashkil etish va mavsumiy abonementlarni taqsimlashdan iborat. Biroq, fan-klublarni turinliklar “rasmiy oilasi”ga qabul qilish shartlari mavjud: yangi vakillarning o'z prezidenti, 150 nafardan ortiq a'zolari va ma'lum summadagi badal puli to'lashga imkoniyatlari bo'lishi darkor.
O'zimizda-chi?
Hozircha, yurtimizda o'z atrofiga ko'plab fan-klublarni jalb eta olgan jamoa yo'q. Lekin, asta-sekin har bir jamoamizning o'z internet sayti, oz bo'lsada muxlislardan iborat fan-klublari paydo bo'lmoqda. Bu borada Qarshining “Nasaf”, vodiyning “Neftchi”, “Navbahor” va “Andijon” klublarida ishlar yaxshi yo'lga qo'yilgan. Milliy ligamizning hayron qoladigan jihatlaridan biri turnir jadvalida karvonboshilik qiladigan “Paxtakor”, “Bunyodkor” va “Lokomotiv” klublarining eng kam ishqibozlarga ega ekanligidir. Afsuski, ko'p klublarimiz muxlislar bilan ishlashga katta e'tibor qaratmayaptilar. Shuning uchun Oliy liga o'yinlarining katta qismi bo'm-bo'sh stadionlarda o'tmoqda. Futbol mutasaddilari hozircha bu salbiy holatni oldini olish bo'yicha biror ishga ma'suliyat bilan yondoshmayaptilar. Muxlislar fikricha chempionatimizda jozibali va tengkurashlarda o'tadigan bahslar borgan sari ozayib, mavsum boshidayoq sovrinli o'rinni qo'lga kiritadigan va autsayder klublar aniq bo'lib qolmoqda. O'zbek futbol ishqibozlari Evropa klublarining o'yinlarini intizorlik bilan kutishgani bilan o'z jamoalarimiz ishtirokidagi o'yinlarga qiziqish bildirmay qo'yishgan.
O'ylaymizki, yaqin yillarda bu salbiy holatlarga barham beriladi. Elmurod ERMATOV
— deya xabar beradi uff.uz nashri.