Bu maqolaning yaralishiga MDHning ikki terma jamoasining rasmiy turnirlarda birin-ketin qayd etgan ijobiy natijalari sabab bo'ldi. Shuningdek, Rossiya va O'zbekiston terma jamoalarini birlashtirib turgan boshqa omillar ham yo'q emas — har ikki jamoa og'ir holatda edi, ularga deyarli bir vaqtda ikki yosh mutaxassis bosh murabbiy etib tayinlandi, natijalar esa keskin yaxshilandi. Umuman olganda, parallel chiziqlar ko'p.
Termagacha yo'l
Ta'kidlash lozim, har ikki murabbiyning futbolchilik faoliyati ancha kamtar bo'lib, katta klublarda, shon-shuhratlar ostida o'tmagan. Lekin eng muhimi shuki, ular futbol ichida ulg'ayishgan va bu sport turining barcha nozik jihatlarini to'la-to'kis bilishadi. Ikkalovi ham murabbiylik sohasiga erta kirib kelib, darhol tashkilotchilik va rahbarlik salohiyatlarini namoyish qila olishgan. Zamonaviy tilda «menejerlik» deb ataladigan vazifani ko'ngildagidek uddalashmoqda. Yana bir e'tiborli jihati, har ikki murabbiy boshqargan klublar o'z chempionatlarida etakchilik qilib, ham chempionat oltin medallari, ham kubokka ega bo'lishgan. Shuningdek, Babayan va Slutskiy tengdosh bo'lib, terma jamoalar boshqaruvini ham bir vaqtda qo'lga olishdi. Tasodifni qarangki, Rossiya ham, O'zbekiston terma jamoasi ham bu murabbiylar lavozimga tayinlangan vaqtda tahlikali holatda edi. Bu o'rinda gap ko'proq Rossiya termasiga taalluqli, chunonchi, o'rtaga Evro-2016 final bosqichi masalasi qo'yilgandi. Bizda esa vaziyat boshqacharoq bo'lib, Mirjalol Qosimovning iste'fosiga Pxenyandagi mag'lubiyat sabab bo'ldi. Vaholanki, barimiz KXDR bilan uchrashuvdan faqat g'alaba kutgandik. Lekin jahon futbolida shunaqasi ham uchrab turadi. Misol uchun, Gollandiya termasini olaylik: Evropa miqyosida anchagina kuchli sanalgan «uchar gollandlar» kutilmaganda navbatdagi ECh oldidan saralash o'yinlarining rasvosini chiqarishdi va Frantsiyadagi chempionatni faqat tomoshabinlar sifatida kuzatadigan bo'lishdi. Aytgancha, so'nggi JChda ham kutilmagan mag'lubiyatlar va omadsizliklar uchragan: Braziliya — Germaniya — 1:7, mezbonlarning 0:3 hisobida Gollandiya termasidan engilishi, amaldagi jahon chempioni — ispanlarning muvaffaqiyatsizligi, Angliya, Italiya va Rossiya termalarining ajabtovur o'yinlari… Xullas, Slutskiy jamoani Kapellodan qabul qilib olgan vaqtda Evro-2016ning saralash o'yinlari poyoniga etayotgan, ruslar bu yog'iga ochko yo'qotishga haqlari qolmagan edi. Yaxshiki, Slutskiy ochko yo'qotmadi va Rossiya termasining Frantsiyaga borishini ta'minladi.
Qosimov o'rniga kelgan Babayan esa termamizni saralashning ilk turidan keyin qo'lga oldi. Lekin bu paytda ham vaziyat o'ta chigal edi. Quyida shularga batafsil to'xtalamiz.
Ishonchsizlik va sarkazm
Mutaxassislarning tayinlanishidan keyingi tanqidlar, har ikki mamlakat FFlari rahbarlariga bo'lgan e'tirozlar etarlicha kuzatildi. Ammo har holda, Rossiyada Slutskiyga nisbatan ishonch ko'proq edi: u erda faqat murabbiyning ham TsSKAda, ham terma jamoada qanday ish olib borishi muhokama qilindi. Muhimi, mazkur savol faqat tor doirada, yo'l-yo'lakay ko'rib chiqildi va tanqidchilarning e'tirozlariga e'tibor qaratilmadi. Natijalar shuni ko'rsatdiki, Slutskiyning ikkala vazifada ham qolishi o'zini oqladi.
Bizda esa voqealar biroz boshqacharoq rivojlandi: Babayan «Paxtakor»dagi ishini butunlay to'xtatib, bor diqqat-e'tiborini faqat terma jamoaga qaratdi. Ochig'ini aytsak, aslida bu masala ham muhokamaga arzimaydi. Chunki hozir masalani boricha qabul qilishimiz va bu qaror faqat «plyus» keltirishi uchun harakat qilishimiz lozim. Qaror esa hozirgacha faqat «plyus»ga olib keldi: uch o'yinda 9 ochko — ajoyib natija, axir. Lekin Babayan manziliga yog'ilayotgan tanqid va kesatiqlar hozirgacha to'xtamayapti. Goh uni Yamanga qarshi o'tgan kichik hisobli o'yin uchun tanqid qilinsa, goh yomg'irni «Filippinning o'z o'yinini ko'rsatishiga xalal bergani» haqida bong urilmoqda… Lekin o'sha tanqidchilar termamiz Filippinga uzoq davom etuvchi parvoz bilan etib borganini, o'yin ularning maydonida, ular odatlangan ob-havo ostida kechganini o'ylab ko'rishsa yomon bo'lmasdi. Bunday e'tirozlar faqatgina Babayanni shaxsiy dushmani sifatida ko'radiganlardangina chiqishi mumkin, xolos. Agar ularning fikrini inobatga olsak, Samvel Vyacheslavovichning o'zi ham, uning shogirdlari ham «bir pulga qimmat». Ammo biz hozircha faqat ko'rishimiz mumkin bo'lgan real vaziyatlarni kuzatyapmiz: uchta o'ta muhim g'alaba, ularning ikkitasi raqib maydonida (!) yirik hisobda qo'lga kiritildi. Bu o'rinda Bahraynga qarshi umumiy «hisob-kitob»larni nazarda tutmayapmiz. Bilasizki, natijalar shu paytgacha odamni quvontiradigan darajada emasdi.
Qolgan ishlar esa hali oldinda va farq ham aynan shunda: Rossiya termasi vazifani bajarib bo'ldi. Bizning jamoa esa ushbu bosqichda yana 4ta, keyingisida esa (xuddi shunday bo'lishiga ishonamiz) yana bir nech-ta o'yin kutib turibdi. Yakuniy xulosalarni esa taxminan bir yarim yildan so'ng, JCh-2018ga saralash bosqichlari yakunlanganidan so'ng chiqaramiz.
Hozircha ikki terma jamoani bir-biriga yaqinlashtirib turgan va farqlayotgan jihatlar ana shulardan iborat. Bizningcha, bu qiyoslarda parallel chiziqlar nisbatan ko'proq. Endi esa o'yin borasidagi o'xshashlik va farqlarga nazar solamiz.
Jamoalarning o'yini
Bu tahlillar har ikki jamoaga ham birdek taalluqli. Chunonchi, Rossiya termasida ham, O'zbekiston milliy terma jamoasida ham murabbiylar almashinuvidan so'ng o'yin uslubida ma'lum o'zgarishlar yuzaga kelganini faqatgina futbolni tushunmaydigan yoxud bunga intilmaydigan odamgina sezmasligi mumkin.
1. Sportcha «jahldorlik» — «uyda» ham, «safar»da ham raqibga nisbatan ustunlik qilish.
2. Barcha o'yinlarda hujumkorlikka e'tiborning oshishi, oldingidek pragmatik yondoshuvdan voz kechish.
3. O'yinlarda yangi usullar — asosan tarkibga yangi chaqirilgan futbolchilar xizmatidan foydalanish.
Boshqacha aytganda, har ikki mutaxassis tarkibni aniqlash jarayonida o'z falsafasiga to'g'ri keladigan futbolchilarga ko'proq e'tibor qaratishdi. Bunda albatta, taktikadagi jihatlarga ham o'rin berilgan (masalan, hatto o'yin chizmasi o'zgartirilgan taqdirda ham, futbolchilar raqibga so'nggi daqiqalargacha bosim o'tkazaverishadi).
Ana endi aytingchi, azizlar, terma jamoamizda kim va qaerda o'ynayotganining nima ahamiyati bor? Samvel Babayan bugun 100 foizli natija ko'rsatmoqda. Shunday ekan, muxlislarning e'tiroziga sabab nima? Bundan ham ortig'ini talab qilish — 200 foizli natija deganimi?! Lekin buning iloji yo'q: natija yo ijobiylik kasb etadi yoki umuman bo'lmaydi. Shukurki, termamizda hozir ko'rsatkichlar juda yaxshi. Shuning uchun bizningcha, jamoamizni tanqid qilishga hech bir asos yo'q. Tarkibdagi o'yinchilarning nomlariga emas, ular bajarayotgan ishlarga, erishayotgan natijalarga qaraganimiz ma'qul emasmi?! Zero, murabbiyni terma jamoaga tayinlashni mamlakatimizning eng yaxshi mutaxassislari maslahat berishgan. Demak, ayni paytda biz — muxlislar termaga har tomonlama ruhiy madad berib, qo'llab-quvvatlaganimiz ma'qul. Chunki bu — bizning TERMA JAMOA, u bizda yakkayu yagona va bu — ENG MUHIMI emasmi?! Unga esa bugungi kunda eng munosib futbolchilar jalb etilgan. Xulosalar hozircha mana shunday. Biz o'yin borasida bejiz o'zimizning terma jamoaga ko'proq e'tibor qaratmadik — chunki ruslar ayni paytda ancha xotirjam bo'lib qolishdi. Ishonamizki, yaqin kelajakda biz ham xuddi shunday holatdan zavq olamiz.
P.s.: Murabbiylarning shaxsiy sifatlari
Babayanni Slutskiy bilan shaxsiy sifatlar borasida taqqoslash uchun rossiyalik jurnalistlar, murabbiylar va futbolchilarning u haqdagi fikrlari bilan tanishib chiqdik. Ma'lum bo'lishicha, Leonid Slutskiy — hayotda o'ta kamtar, bosiq va ko'ngli daryo inson ekan. Murabbiy sifatida esa o'ta talabchan. Shubhasiz, uni tanqid ham qilish mumkin, ammo hozircha termadagi ishlarida biror kamchilik sezilmadi. Yaxshisi, tanqid bilan ruslarning o'zlari shug'ullanganlari ma'qul. Zero, Rossiya chempionatida buni qoyillatadigan mutaxassislar etarlicha.
Samvel Vyacheslavovich esa umuman boshqa masala.
Men oldinroq, terma jamoaga Mirjalol Qosimov murabbiylik qilgan vaqtlarda uni har tomondan qo'llab-quvvatlaganman. Lekin shuning barobarida, ayrim o'yinlarga bog'liq tahlillarimni unga ko'rsatib, kamchiliklarni ham ochiq-oydin aytganman. Shubhasiz, bular — tanqid edi va Qosimov ularga e'tiroz bildirib, mendan xafa bo'lmagan. Binobarin, ish bor joyda kamchilik albatta, bo'ladi va Qosimov ham buni juda yaxshi tushunardi. Agar kimdir tanqidni javob zarbasi yoki o'ch deb tushunsa, u biz bilan hamfikr emas. Ayni paytda termani Babayan boshqarmoqda va uni ham jiddiy tanqid qilishga yaraydigan asos yo'q, hozircha. Lekin uni Slutskiy bilan qiyoslar ekanman, bir omilga e'tibor qaratmasam bo'lmaydi.
Samvel Babayan rossiyalik hamkasbidan farqli o'laroq, «kamtar va bosiq» emas. U hayotda ham o'ta qiziqqon, yangilikka o'ch inson. Babayan ish jarayonida ham o'sha serharakatliligicha namoyon bo'ladi. Chunonchi, u haligacha tinmay o'qiydi, barcha mayda-chuydaga e'tibor qaratadi. U uchun eng muhimi — o'rganganlari ishda yordam bersa, bas. Menimcha, aynan shu xususiyat bilan u yurtimizdagi boshqa murabbiylardan keskin farq qiladi.
***
So'ngso'z o'rnida maqolaga qarshi bildiriladigan tanqidlarga oldindan javob berishni istardim. Tasavvur qiling, ertaga terma jamoamizga Vadim Abramov yoki Ro'ziqul Berdievni, Igor Shkvirin yoxud Andrey Fyodorovni, boringki, qandaydir «Vasya Ivanov»ni yoki bo'lmasa boshqa birovni bosh murabbiy qilib tayinlashdi. Har qanday holatda ham men bor kuchim bilan o'sha insonni qo'llab-quvvatlayveraman. Chunki bunday vaqtlarda tanlov ENG KUChLI va ENG LOYIQ insonlarda to'xtaydi. Aynan shuning uchun ham ularni yoqlayman.
Bizning imkoniyatlarimiz unchalik katta emas: o'z fikrlaringni OAVga etkazish ham chakki emas, lekin ko'p hollarda bu fikrlar yo bee'tibor qolib ketadi yoki ular umuman boshqacha ma'noda talqin qilinadi. Yoxud sening pozitsiyang uchun ro'yi-rost haqorat qilishdan ham toymaydilar (men bundaylarga javob qaytarishni o'zimga ep ko'rmayman). Bugun terma jamoani Babayan boshqaryapti va unga hurmat hamisha kafolotlangan. Men uni terma jamoani boshqarayotgani uchungina emas, bunday murabbiylar kamligi uchun ham qo'llayman.
Muxoliflarim uchun qanchalik g'ayritabiiy bo'lmasin, Mirjalol Qo'shoqovich bilan munosabatlarimiz ham avvalgidek saqlanib qolgan. Negaki, Qosimov ham, Babayan ham o'z ishlarini a'lo darajada biladigan, futbolimiz rivoji uchun chin ko'ngildan jon kuydirayotgan insonlar toifasidan. Ular shuningdek, futbolimiz taraqqiyoti uchun OAVning o'rni naqadar muhimligini ham yaxshi tushunishadi. Bu insonlar o'z imkoniyatlari darajasida xizmat qilishmoqda.
Manba: InterFutbol gazetasi
Bosh sahifaga
397