Futbol bo'lmaganida Braziliya ham bo'lmagan bo'lardi. Uning o'g'lonlari ham bugungi kungacha bo'lgan dunyo tarixida bu qadar ko'p o'z nomlarini qoldirmagan bo'lardilar. Bor yo'g'i kurortbop joylariyu, plyajlari bilan nari borsa Gavay orollaridek nom qozonardilar holos. Agar inglizlar futbolni ixtiro qilganlaridan so'ng oradan bir talay vaqt o'tgach, mana shu o'yin o'ynaladigan, butun insoniyat tomosha qiladigan eng nufuzli turnirda, portugallarning mustamlakasidan chiqqan va buning ustiga oq tanli ham bo'lmagan yigit, Angliya darvozasiga jarimadan to'p kiritib, Devid Simon va boshqa kelajak avlodlarini sharmanda qilishlarini bilganlarida, qanaqa axvolga tush- gan bo'lardilar ekan-a. Shunaqa. Hayotning eng achchiq haqiqatlardan biri shubhasiz yugurganniki emas buyurganniki bo'lishidir… yoki futbol uchun istisno tariqasida ham yugurgan ham buyurgannikimikana. E nima farqi bor, xullas bugun- gi suhbatimiz o'sha brazillardan biri bo'lgan «kichkina Ronaldo» haqida, agar tanimayotgan bo'lsangiz Ronaldino deb atash siz uchun qulay bo'lsa kerak.

Aynan mana shu Ronaldo nomi bilan bog'liq yana bir taqdirning hazili bor. Yaxshi bilasizki, bugungi kunda nafaqat Braziliyada, balki butun dunyoda ham Ronaldo nomi ostida to'p surishni o'zlari uchun sharaf deb biladilar. Biroq, qahramonimiz Ronal-dinoga o'zining haqiqiy ismi bo'lmish mana shu nom ostida tanilish nasib qilmagan ekan. Asl ismi Ronaldo de Assis Moreyra bo'lgan yigitcha agar bu qadar iste'dodpi bo'lib, terma jamoa darajasiga chiqmaganida, balkim uni bugungi kunda mahallasidagi tanishlari Ronaldo deb chaqirishayotgan bo'lishardi. Aynan terma jamoada faoliyat yurita boshlagach, o'ziga biriktirilgan Ronaldino (kichik Ronaldo) degan nomga ko'nikishga majbur bo'ldi. Sababi, ungacha bo'lgan vaqt ichida Ronaldo nomi ostida boshqa bir inson mashxurlar safida muqim o'rnashib ulgurgan edi. Ajab, agar u futbol o'ynashni bilmaganida «Ronaldo» bo'lgan bo'lardi, daho o'yinchi sifatida esa u hech qachon o'z qonuniy nomiga da'vo qila olmaydi.

Ronaldinoning hayot yo'li ko'pgina futbol daholarinikidan ko'p ham farq qilmaydi. U 1980 yil 21 mart kuni Braziliyaning Porto Alegre shahrida elektr payvandlov-chi bo'lib ishlovchi Joao xonadonida dunyoga keladi. Ronaldino tug'ilib o'sgan oila o'sha vaqtdagi aksariyat braziliyaliklar singari muxtojlikda hayot kechirar edi. Shu sababli ham kichik Ronaldo uchun futbol yuksak marralarni ko'zlash yo'lidagi yagona imkoniyat edi. Shukrki, bu yo'lda u yolg'yz emas edi, otasi Joao o'g'lining futbol mashg'ulotlari uchun borini berib yuborishga tayyor edi. Shu sababli ham Ronaldinoda yoshligidan futbol bilan shug'ullanishida yana o'sha Braziliyaga hos bo'lgan tarzda biron-bir muammo kuzatilmadi. Uning akasi Roberto bo'lsa ancha ilgariroq mahalliy «Gremio» safida o'zini ko'rsatishni boshlab yuborgan va aytish mumkinki tizzasidan og'ir jaroxat olguniga qadar Meksika, Shveytsariya, Yaponiyalarda ham tup surib kelib, o'ziga yarasha nom orttirib ulgurgan edi. Biroq, u o'z faoliyatini erta yakunlashga majbur bo'ldi, tizzasidan olgan jarohati juda jiddiy chiqib qoldi. Bor umid kichik Ronaldoga qaratildi. Uning o'yinlari ham mana shu umidlarning to'laqonli rivojlanishiga sabab bo'layotgandi… kutilmaganda mudhish falokat Assislar xonadoni boshiga tushdi.

Ronaldino 10 yoshga to'lganida otasi suvga cho'kib ketadi. Otasining vafotidan so'ng yosh bolakay balki o'ziga kela olmagan bo'lardi, yaxshiki uning baxtiga bu vaqtga kelib ancha-muncha narsani ko'rib qo'ygan akasi Roberto uning tarbiyasi va ta'minotini o'z zimmasiga oladi. Sharoit yaratilgan makonda iste'dodning barq urib yashnashi hamma vaqtlarda ham tasdiqlanib kelgan. Ronaldino ham 17 yoshiga etgandan so'ng yaxshigina o'yinchiga aylanib ulgurdi. 1997 yilda Misrda bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lganlar o'rtasidagi jahon chempionatiga «Gremio» klubi futbol maktabining umidli tarbiyalanuvchisi sifatida yo'l olgan Ronaldo o'sha turnirning eng yaxshi o'yinchisiga aylandi. Vataniga qaytganida uni «Gremio» klubi raxbariyati yaxshigina shartnoma bilan kutib turardi. «Gremio» uchun o'ynay boshlagan yigitchaning ko'rsatgan hunarlarini yaqin orada biror bir inson takrorlay olishi gumon bo'lsa kerak. Dastlabki o'tkazgan 14 uchrashuvida 15 ta gol kiritishi shusiz ham uni o'z safiga qo'shib olmoqchi bo'lib turgan Evropa klublarining kim o'zarga tipirchilab qolishlariga majbur qildi. Shulardan biri, bundan bir necha yil muqaddam boshqa brazil vunderkindi Ronaldoni sotib olishga muvaffaq bo'lgan golland klubi «Eyndxoven» Ronaldino uchun ham taklif bilan chiqdi, biroq «Gremio» rahbariyati uchun ular taklif qipgan 7 mln. dollar juda ham kam ko'rindi. Kichik Ronaldo sotilmasligi e'lon qilindi va shu bilan uning atrofidagi gap-so'zlar biroz kamaydi. Lekin 1999 yilda bo'lib o'tgan Amerika kubogidan so'ng Evropa klublari o'rtasidagi uni sotib olish bilan bog'liq talvasalar ilgarigidan bir necha barobar kuchliroq tarzda jonlandi. Gap shundaki, terma jamoaga tasodifan, termadan chetlatilgan Edilson o'rniga jalb qilingan yigitcha Venesuela bilan bo'lgan o'yinda zaxiradan maydonga tushiriladi va turnirdagi eng chiroyli golni kiritadi. Garchi shu bilan u turnirda boshqa gol ura olmagan bo'lsada, ko'hna qit'adagi korchalonlar o'rtasida Ronaldinoni qo'lga kiritish uchun o'ziga hos kurash boshlandi. 90-yillarning oxirlarida tumanli Albionda etakchilikka jiddiy tarzda da'vogarlik qilayotgan «Lids» klubi yosh o'yinchi uchun oz emas, ko'p emas 96 mln. dollar taklif qiladi. Agar o'sha vaqtdagi iqtisodiy inqiroz tufayli kpub sinib qolmaganida Ronaldino rekordi o'rnatilgan bo'larmidi. Har xolda shundan so'ng ham uni o'z safida ko'rishni xoxlovchilar kamayib qolgani yo'q va oxir oqibat «PSJ» klubi Ronaldinoni Parijga olib ketishga muvaffaq bo'ldi.

O'yinchining Parijdagi faoliyati shu qadar kutilmagan tarzda muvaffaqiyatsiz chiqdiki, o'sha «Gremio»dagi Ronaldinoni tanib bo'lmasdi. O'tkazilgan uch yil vaqt davomida bironta ham sovrin qo'lga kiritilmadi. Ronaldinoning o'zi bo'lsa vaqtini asosan tungi hayot bilan maishat orqasida o'tkazardi. Lekin bu narsa unga 2002 yilda bo'lib o'tgan mundialda o'zini ko'rsatishi uchun xech ham halaqit bergani yo'q. Aksincha, Osiyo maydonlarida hamma haqiqiy Ronaldino aslida qanaqa o'yinchi ekanligiga yana bir karra guvoh bo'ldi. Pentakampion sifatida Parijga kelgan Ronaldino yana ilgarigi hunarlarini takrorlay boshladi. Uning xurmacha qiliqlari klub rahbariyati sabr kosasini to'ldira boshladi. Oxirgi tomchini to'kilishiga bo'lsa «Lans» bilan kechgan o'yin sabab bo'ldi. O'yindan oldingi kechani to'liq maishatda o'tkazgan Ronaldino sust xarakat qildi va parijlikpar 2-3 hisobida mag'lubiyatga uchradilar. O'yindan so'ng klub prezidenti va o'yinchi o'rtasida jiddiy ixtilof kelib chiqdi. Oqibatda sotuvga qo'yilgan o'yinchi uchun yana supergrandlar o'rtasida jang boshlandi. Ronaldinoning o'zi bo'lsa goh uni zudlik bilan «MYu»ga sotishlarini talab qilsa, goh Madriddan boshqa joyga bormasligini e'lon qilardi. U Kataloniyaga ketishini bilganidan so'ng ham ikkilanib o'tirmadi, zero brazillar uchun odatda qaerda o'ynagandan ko'ra, qanday o'ynagan muhimroq hisoblanadi. Shu tariqa «kichik Ronaldo» «Barselona»ning eng suyukli o'yinchisiga aylanadi…vaqtincha.

«So'yloq tish-2»ni Kataloniyada o'tkazgan davrini ikki qismga bo'lib o'rgansa bo'ladi. Birinchisi qirollik davri, bu davrda u har qanday «Barsa» muxlisi uchun Peledan ham yuksakroqda turardi. Ikkinchisi inqiroz davri. Inqiroz davrining vujudga kelishi uchun sabab bo'lgan omillarning eng xatarlisi, braziliyalik yulduzning jamoa uchun o'ynamasligida edi. U futbol o'ynardi, lekin quruq natija uchun o'ynamasdi. Ronaldino uchun futbol shunchaki o'yin turi emas, balki san'at sohasi ham edi. San'atkorlar bo'lsa ma'lumki, ilhom atalmish tuyg'u bilangina tiriklar. Mana shu ilhom tuyg'usi ularga begona bo'lib qolsa, ularning ijodi ham tanazzulga uchraydi. Ronaldino futbolda erishish mumkin bo'lgan deyarli barcha narsani qo'lga kiritib bo'ldi. Shundan so'ng mana shu maqsad yo'lida harakat qilganida qanday ildamlik bilan oldinga ketgan bo'lsa, faoliyatining eng cho'qqi manziliga etganidan so'ng, undanda shiddat bilan orqasiga qaytdi. Unga ilhom berib turgan g'alabalarga chanqoqlik hissi jo'sh urib turgan vaqtida, «Barsa»ning ashaddiy dushmanlari ham unga tan berar-dilar. Madriddagi «Santyago Bernabeu» o'yingohida, qirollik klubi muxlislarining o'z jamoalariga ustma-ust gol kiritayotgan Ronaldinoni qay tariqa olqishlaganliklarini eslang. Undagi ijodkorlik tuyg'ulari yo'qolib, oddiygina to'p uzatishlarida ham xatolarga yo'l qo'ya boshlagach, qadrdon «Nou Kamp»dagi, kechagina uni ko'klarga ko'tarayotgan muxlislarining hushtakbozliklarini yodingizga solib ko'ring. Ayrim mutaxassislarning e'tirof etishlaricha, jamoada Ronaldinoning o'rnini Messi siqib qo'ygach, ketishga majbur bo'lgan ekan. Bu taxminni to'g'riligi anchayin shubhali, sababi, agar braziliyalik yulduz o'zi xohlamasa hech kim uning joyini olib qo'ya olmagan bo'lardi.

Barselonadan Milanga ketishga majbur bo'lgan o'yinchini «rossonerlar»ning ko'p ming sonli muxlislari olq-ishlar bilan kutib olishdi. Uning tashrifi uchun stadionda alohida taqdimot marosimi o'tkazildi. «Milan» rahbariyati uzoq yillik urinishlardan so'ng nihoyat Ronaldinoni sotib olganlaridan hursand ekanliklarini bildirib, unga olimpiada o'yinlarida ishtirok etishga ruhsat berdilar. Ronaldinoni hali qo'lga kiritmagan oz sonli sovrinlaridan biri ham olimpiada oltin medallari edi. Mana shu maqsadda yo'lga chiqqan Braziliya terma jamoasi aro yo'lda qolib ketdilar. Futbol o'ynala boshlangandan bu yog'iga asosiy raqiblari bo'lgan argentinaliklar ularni bu safar ham dog'da qoldirdilar. Ronaldino ham Milanga unchalik ko'tarinki bo'lmagan kayfiyatda tashrif buyurdi. U “Milan”da o'zining yorqin o'yinlarini namoyish eta olmadi. 2010/2011 mavsumda “Milan” tarkibida mamlakat chempionligini qo'lga kiritdi. Shundan so'ng o'zining futbolchilik faoliyatini bir qancha klublarda o'tkazdi.

U o'z yurtiga qaytib “Flamengo”, “Atletiko Mineyro” klublarida to'p surdi. 2014-yilda Mesikaning “Keretaro” klubi bilan shartnoma imzoladi. U erda bir mavsum davomida to'p surdi. 2015-yilda “Fluminense” klubi bilan shartnoma imzoladi. Hozirda shu erda faoliyat olib bormoqda.

Zafar Qosimov maqolasi.

«Chempion» gazetasining 35-soni.

Manba: koptok.uz