Gazetamizning o'tgan sonida bir oydan so'ng boshlanajak yirik futbol turniri Evro - 2016 haqida ma'lumot bergan edik. Bu safar Evropa chempionati tarixida ro'y bergan qiziqarli voqea va hodisalarga to'htalamiz.
Tanga otib g'olibni aniqlangani haqida
O'yindagi hisob durang natija bilan yakunlangach, penaltilar seriyasiga murojaat qilinishidan xabaringiz bor. Bu jarayon ikki jamoadan birining keyingi bosqichga chiqishini aniqlash majbur bo'lgan holatda amalga oshiriladi. 1968 yili ana shu penaltilar seriyasining muqobilini topishga urinib ko'ringanligini eshitmagan bo'lsangiz kerak. Tangani osmonga irg'itib g'olibni aniqlashni – qur'a deb ataganlar. Evro yarimfinalida Italiya va sobiq Ittifoq jamoalari 11metrdan to'p tepish o'rniga ovora bo'lmasdan mis tanga tomonini tanlab qo'yishgan, xolos.
O'sha qur'ada har ikki jamoa sardorlari – Jachinto Faketti va Albert Shesternyov, UEFA vakili Avgustin Puxol yana sobiq Ittifoq termasi murabbiyi Mixail Yakushin ishtirok etib, tanga italyanlar foydasiga xizmat qilgan. O'sha voqea haqida hali ham juda ko'p gap-so'zlar yuradi. Nahotki, shunday nufuzli turnir reglamentida shunday ahmoqona qoida bo'lishi mumkin? 1972 yili be'mani qur'a o'rniga o'yindan so'ng tepiladigan 11 metrli penaltilar joriy qilindi.
Tasodifiy ishtirok va Evropa chempioni bo'lish
Ha, 1992 yili Daniya termasining Evropa chempionatida g'olib bo'lishi haqiqiy sensatsiya bo'lgan. Voqeani boshidan hikoya qiladigan bo'lsak, daniyaliklar guruh bahslarida ishtirok etishlarini turnir boshlanishidan bir necha kun avval bilishgandi. “Vinkinglar” siyosiy sabablarga ko'ra musobaqadan chiqarib yuborilgan Yugoslaviya o'rnini egallashgan. Yana Daniya termasi safida murabbiy bilan janjallashib qolgan jamoaning asosiy lideri – Mikael Laudrup yo'q edi. Natijada, daniyaliklar finalgacha borishib, asosiy o'yinda nemislarni mag'lub etishdi. Bu skandinavlarning tarixda qo'lga kiritgan eng yirik sovrinidir.
Ilk bor besh hakam ishtiroki
Evro-2012 tarixda ilk bor, bir o'yinda besh hakam ishtirok etgan turnir sifatida e'tirof etiladi. Bosh hakam, ikkita qanot arbitrlar va har ikki darvoza chizig'i yonida bittadan hakamlar. Ushbu yangilik juda ko'p tortishuvlarga sabab bo'ladigan holat, ya'ni to'p darvoza chizig'ini kesib o'tgan-o'tmaganini aniqlab berish uchun joriy qilindi. Ma'lumki, yirik musobaqalarda har qanday kichik xatolar ham ko'p narsani hal qilishi mumkin. Oltita ko'z yaxshi, o'nta ko'z esa undan yaxshi.
Platini – eng zo'r to'purar
Evropa chempionatlarining shu paytgacha eng zo'r to'purari aniq... Yuqorida aytganimizdek bu UEFA tashkilotining ayni paytdagi prezidenti Mishel Platinidir. U singari Evroda to'qqizta gol kiritishni hech kim eplay olmayapti. Unga yaqinroq kelgan futbolchi Alan Shirer bo'lib, uning hisobida ettita gol bor.
Eng tez gol sohibi
UEFA tomonidan berilgan rasmiy ma'lumotga ko'ra, Evropa chempionatlari tarixida urilgan eng tez gol egasi rossiyalik Dmitriy Kirichenko ekan. Bu voqea Evro 2004 turniridagi Gretsiyaga qarshi o'yinda ro'y bergan. Rossiyaliklar uchrashuvning 67- sekundida hisobni ochadilar. Greklar o'sha musobaqa davomida faqat bir marta Georgiy Yartsev shogirdlariga mag'lub bo'lishgandi. Turnir mezboni bo'lgan Portugaliya termasi esa greklarga ikki marta guruh bahslarida va finalda o'yinni boy berganlar.
Ikkita mezbon
2000 yili Evropa chempionati ilk bor ikkita davlat hududi - Belgiya va Niderlaniyada o'tkazilgan. Shungacha hech ham bunday amaliyot sinab ko'rilmagandi. Oldin o'tkazilgan 10 bora o'tkazilgan turnirlarda faqat bir mamlakat mezbon bo'lgan. 2008- yili Evro o'yinlari Avstriya va Shveytsariya 2012- yili Polsha hamda Ukraina maydonlarida javlon urgandi.
Ishtirok uchun 11ta gol urish ma'suliyati
Musobaqaning final bosqichida ishtirok etish qahramonlik talab qiladi. Ispaniya termasiga guruhdagi raqiblari bo'lgan Gollandiyani ortda qoldirish uchun Maltani 11ta to'p farqi bilan yutishlari zarur edi. Ispanlar Evro-1984 yo'lida bu vazifani uddaladilar. Malta darvozasiga 13 bora zarba bergan ispanlar 12:1 hisobida g'alaba qozonishgan
Eng sovuqqon terma jamoa
Evropa chempionatlari tarixidagi eng sovuqqon jamoa – Chexiya termasidir. Ular uch bora o'yindan so'ng o'tkaziladigan penaltilar seriyasida ishtirok eti, barchasida g'alaba qozongan. Chexlar jami 20 marta 11 metrlik penaltilarni hammasini muvaffaqiyatli tepganlar. Evro 1976 finali Chexoslovakiya “lotoreya”da nemislarni 5:3, to'rt yildan so'ng uchinchi o'rin uchun bahsda italiyaliklarni 9:8 va Evro 96 turniri yarim finalida Frantsiya termasini 6:5 hisobida yutishgan.
Bir bora horijiy murabbiy bilan chempion bo'lish
Darhaqiqat, qo'hna qit'a chempionati oltin medallariga o'z davlatiniki bo'lmagan termani boshqarib erishgan faqat bittagina murabbiy bor. Germaniyalik Otto Rexagel Evro 2004 turnirida Gretsiya termasini chempion eta oldi. Boshqa barcha asosiy sovrin egalariga o'z mamlakatida etishib chiqqan mutaxassislar ustozlik qilgan ekan.
Qisqa faktlar
1968 yilgacha qo'hna qit'aning eng zo'r termalari o'rtasida o'tadigan musobaqa hozirgidek chemponat deb emas, balki Evropa Kubogi deb atalgan va uchrashuvlar olimpiya tizimida o'tkazilgan..
 
Evropa chempionati sovrini Anri Delon Kubogi deb ataladi. U turnir o'tkazish g'oyasini o'ylab topgan va birinchi bor o'tkazilgan Evropa Kubogigacha olamdan ko'z yumgan UEFAning birinchi bosh sekretari noiga berilgan.
 
Nufuzli turnirning ishqibozlar tashrifi bo'yicha rekordi final bosqichlarida emas, balki kvalifikatsiya uchrashuvida o'rnatilgan. Shotlandiya va Angliya termalari o'rtasida 1968 yili Xempden Park stadionida bo'lib o'tgan bahsni tribunadan 130 711 muxlis tamosha qilgandi.
San-Marino va Andorra termalari Evropa chemponatining har kanday bosqichlarida bitta ham ochko olmagan jamoalar hisoblanadi.
Elmurod ERMATOV, Andijon
— deya xabar beradi uff.uz nashri.