Kuni-kecha "shaharliklar" navbatdagi g'alabalarini nishonlashdi, bu safar APL doirasida "Bornmut" jamoasi tor-mor etildi. Ishonchli o'yin, ishonchli g'alaba.
Ammo "Man Siti" faqatgina go'zallik va viqor degani emas. Ketma-ket g'alabalar zamirida – BAAning puxta o'ylangan rejasi yotadi. Klub shuncha pulni qaerdan olayotgani va homiylarga futbol nima uchun kerakligi haqida o'ylab ham ko'rmaymiz. Bu haqida o'ylasak-da, yana tezda esdan chiqaramiz.
“Bu uchinchi yoki to'rtinchi kuni sodir bo'lgandi: menga Britaniya tashqi ishlar vazirligidan hujjatlarni o'g'irlashni taklif qilishdi. Men sarosimaga tushib qoldim va dedim: “Agar buni istaganimda ham amalga oshira olmasdim, sababi u erda ishlamayman”.
Kamerada havo etishmayotgani va shundan nafasim tiqilib qolayotganini sezardim. Bir marta tushimga hatto o'zimni osib qo'yayotganim kirdi. Har safar meni bir binodan boshqasiga olib o'tishar ekan, qo'llarimni va ko'zlarimni berkitib bog'lab qo'yishardi. Bu haqda gapirmoqchi bo'lganimda esa oyog'imga ham kishanlar taqishardi”.
Bu Darem universiteti aspiranti Metyu Xedjes intervyusidan parcha. 2018 yil noyabr oyida uni Abu-Dabida umrbod qamoq jazosiga hukm qilishdi. Sabab, u britaniya maxsus xizmat vakillariga BAA haqida maxfiy malumotlarni etkazib turgan. Xedjes ayblovni tan olmasdi: sayohati davomida ilmiy ish bilan band bo'lganini takidlardi. Qarindoshlarinining aytishicha unga bu ayblarni tan olishni uqtirishgan, bu ish bermagach, qayriqonuniy sud jarayoni tashkillashtirilib, u bor yo'g'i 5 daqiqa davom etgan. Eng ajablanarlisi, Xedjesning advokati ham bo'lmagan.
Xedjes panjara ortida 7 oy o'tirdi, keyin uni BAA prezidentining shahsan o'zi Xalifa ibn Zayd al-Naxayon avf etdi. Angliyaga qaytgach, Metyu The Atlantic uchun kolonka yozib berdi, unda u qamoqdagi davrida ko'rgan qiyinchiliklari, turli xil dorilar bermoqchi bo'lishgani, qo'shni xonalardagi daxshatli ovozlar va joniga qasd qilish fikri haqida o'rtoqlashdi.
Xedjesni endi hibsga olishganda britaniyalik o'ta mashhur teleboshlovchi Pirs Morgan 1600 layk va 400 dan ortiq retvit qilingan tvitni yozib qoldirdi: u aspirant uyga qaytmagunga qadar boykot elon qilishni va “Man Siti” uchrashuvlariga bormaslikka chaqirgandi. Uning g'oyasini amalda ko'pchilik qo'llab-quvvatlamagan bo'lsada, mahalliy OAVni muxlislar klub va uning rahbariyatini himoya qilishi ajablantirgan.
Xedjes va “Man Siti”ni nima bog'lab turadi?
Klub xo'jayini shayx Mansur – BAA qirollik oilasi azosi, davlat rahbarining yaqin qarindoshi. Mansur hech qachon faqatgina biznes bilan shug'ullanmagan, yurtida u shuningdek muhim davlat xizmatchisi hamdir: bosh vazir o'rinbosari va bevosita prezident maslahatchisi.
“Man Siti” prezidentining ismi Xaldon al Muborak. U hatto shayx Mansurdan ham mashhurroq. Aynan al Muborak OAVda klub siyosati borasida fikr yuritadi va transferlarda ham bevosita igtirok etadi. U AQSHning nufuzli universitetlaridan birida moliya va iqtisod bo'yicha talim olgan, bo'yi baland, kelishgan, qora ko'zoynak taqib yuradigan inson.
Al Muborak nafaqat “Man Siti” uchun muhim shahs. U dunyo bo'ylab OAEga foyda keltirishi mumkin bo'lgan loyihalarga pul tikadigan investiciya kompaniyasi “Mubadala”ning bosh direktori. Bundan tashqari al Muborak hukumat lavozimiga ham ega. New York Times al Muborakni qirollik oilasining eng yaqin do'stlaridan biri va unga cheksiz ishonishlari haqida yozgan.
Aytishlaricha, al Muborak klubni shayx Mansurdan ham ko'proq imkoniyatlarga ega. SHayx Mansur shunchaki klubning “yuzi”, amalda “Man Siti”da u hech narsani hal qilmaydi. Tanishing, sheyx Mansurning akasi, Abu-Dabi amiri (eng boy amirlik) va voris shahzoda Muhammad bin Zayd al-Naxayon. “Mubadala” kompaniyasi aynan unga tegishli. U BAAning harbiy sohadagi ishlariga javobgardir va aynan u cheksiz qudratga intilmoqda. New York Times al Muborakni rahbariyatning yaqin insoni deganda, al Muborak – shayx Zaydning o'ng qo'li ekanligini nazarda tutgan.
“Man Siti” uchun muhim boshqaruvchilardan yana biri – avstraliyalik Saymon Pirs, klub direktori va Abu-Dabi strategik aloqalar bo'limi boshlig'i, shayx Zayd va al Muborakning yaqin do'sti.
Makgixanning yozishicha, Pirs Burson-Marsteller piar-kompaniyasida nom chiqargan. O'sha vaqtlarda kompaniya ruminiyalik diktator Nikolay CHaushesku, amerikaning “Blackwater” kompaniyasi va kimyo sanoati korporaciyasi Union Carbide bilan ishlardi. Pirs Abu-Dabining dunyo nigohida ideal ko'rinishi uchun javobgar. 2013 yil City Football Group (“Man Siti”ga egalik qiluvchi kompaniya, uning 89% akciyalari Mansur va al Muborakning korporaciyalariga tegishli) brendi “Nyu York”ni sotib oladi.
Ishbilarmonlar uchun hammasi ajoyibdek. Lekin Pirs media vakillari, biznes olami, va siyosatchilar tilida xaridor City Football Group emas, Abu-Dabilik “boyvochchalar” ekanligidan havotirga tushadi. Pirs bunda boylik, ayollar va Isroil mavzulari yana ko'tarilishi, bu esa arablarning ojiz nuqtasiligidan havotirda edi. Ushbu sanab o'tilgan punktlarning barchasi bo'yicha Evropa va butun dunyoning etirozlari mavjud.
Mana sizga javob. Aynan shuning uchun amirliklar “Man Siti”dagi birinchi shahs qilib shayx Mansurni tanlaganlar. Bu qanchalik g'alati eshitilmasin, u eng sodda, chiroyli kostyumlar kiyib yuradigan, samimiy kula oladigan va shayx Zaydga o'xshab urushlarga aralashmagan. Klubni sotib olayotganda Mansurning odamlari u sportga juda qiziqishi, futbol jonu-dili ekanligini takidlashgan. Ammo o'tgan 11 yilda uni “Etixad”da bor yo'g'i 1 (!) marta ko'rishdi. Ajoyib-a?
Lekin hozir aspirant Xedjesga qaytsak. “Man Siti” bosslari ona yurtida hurmatga egami? Albatta. Teleboshlovchi Morgan boshlamoqchi bo'lgan norozilik namoyishi Xedjes ishi bo'yicha qarorga tasir qila olganmi? Katta ehtimol bilan. Aynan shu erda bugungi “Man Siti”ning og'riqli nuqtasi ayon bo'lmoqda: ulkan harajatlar bilan erishilgan yutuq, – bu faqatgina sport uchun emas. Bu erda siyosatning roli ham mavjud. Klub xalqaro maydonda BAAga bo'lgan etiborning, ishonchning ortishi, bevosita mamlakat imidjiga ijobiy tasir ko'rsatadi. SHu orqali BAA yangi siyosiy, biznes hamkorlar topadi.
Klub BAAga biznes hamkorlar topishda yordam beradi. 2009 yil Al Muborak “Man Siti” deganda Abu-Dabi ko'z oldimizga kelishi kerak degan edi
Umuman olganda, shayxlar “Man Siti” Amirliklarni yuksaltirish kerakligini hech qachon yashirmaganlar. “The Wall Street Journal” Jonatan Klegg va Joshua Robinson “The Club” nomli kitobda Migel Deleynning gapidan iqtibos keltirganlar:
“SHayxlarning g'oyasi - bu Fors ko'rfazida ananaviy qadriyatlari asosida qurilgan global, jo'shqin va mehmondo'st millat qiyofasini yaratishdir. Amirliklar ajobiy nomga ega 2ta ochiq hujjatga ega: “Siyosiy kun taritibi” va “Abu Dabining 2030 yildagi iqtisodiy ko'rinishi”. U erda farovonlik hamda baxtga erishishning asosiy uch vositasi haqida so'z boradi: Abu-Dabi sayyohlik mamuriyati, xalqaro “Etihad Airways” aviakompaniyasi va Abu-Dabining xalqaro sportda keng ishtiroki”.
Asosiy yo'nalishlar — turizm va sport — ularni birlashtirishga muvaffaq bo'lishdi. “Man Siti” asosiy hamkori “Etihad Airways”ning bosh direktori-strategik maslahatchisi (kompaniyaga shayx Mansurning akasiga ham egalik qiladi) Piter Baumgartnerning aytishicha, Manchester aeroporti — Abu-Dabi va Buyuk Britaniyaning qolgan qismlari orasidagi muhim tranzit joy sanaladi. Bu nima uchun kerak? Buyuk Britaniya — BAA iqtisodiyotidagi eng yirik xorijiy investoridir. Hozirda u erda 6 mingga yaqin Britaniya kompaniyalari faoliyat yuritmoqda. Bundan tashqari, 120 mingdan ortiq britaniyalik BAAda istiqomat qiladi, tahminan yarim millioni esa — mamlakatda turist sifatida tashrif buyuradi.
2008 yil “Man Siti”ni sotib yuborganlar kelgusida nima bo'lishini tahmin qilishgan edi. Birinchi imzolanidigan bitimda Mansurning maslahatchisi Ali Jassim “Man Citi”ning o'sha paytdagi bosh direktori Garri Kukdan yoqimli so'zlarni eshitgandi: “Agar sizning xalqingiz jahon maydoniga chiqishni istasa, biz bu borada sizga yordam berishga tayyormiz.
Oradan atigi bir yil o'tib, katta xariddan so'ng, Xaldon al-Mubarak “The Guardian”ga bergan intervyusida shu narsani tan oldi: “Bu loyiha (“Man Siti”) bizning his-tuyg'ularimizni butun dunyoga etkazib beradi. U haqiqiy Abu-Dabini namoyon etadi. Klub Abu-Dabi bilan barcha narsada chambarchas bo'lishini istaymiz: “vafodorlik, sadoqat, intizom, fikrlash, hurmat, tarixni qadrlash”.
Gigant sarmoyalar ajoyib akademiya va premium infratuzilmasi mavjud “Manchester Citi”ni Angliyadagi eng kuchli klubga aylantira oldi. “Sity Football Group” brendi haqiqiy imperiyaga aylandi: butun dunyo bo'ylab 9 (!) ta klubga uning sarmoyalari kiritilgan. Bu esa ular dunyoning istalgan chekkasidagi muhim insonlar bilan gaplashib, ishini hal qilishlarida katta yordam beradi. BAA faqat so'nggi 4 yil ichida Xitoy bilan 3,4 mlrd dollar miqdoridagi ikkita savdo bitimini amalga oshirdi, NASA bilan emiratlik kosmonavtlar tayyorlash borasida kelishuvga erishdi hamda i Evropa Ittifoqi bilan 90 kungacha vizasiz sayohatlar to'g'risida shartnoma imzoladi.
“Futbol — dunyodagi eng mashhur sport turi hisoblanadi. Agar eng yaxshi jamoalardan biri BAAni jahonga yanada tanita olsa, bu narsa mamlakatning boshqa davlatlar oldidagi sifatini sezilarli darajada oshiradi, — tushuntiradi Dmitriy Frolovskiy.
BAA shaxsiy reklama uchun katta miqdorda pul ajratadi. Masalan, sayyohlik brendi sifatida mamlakatga pul tikadi, yuqori texnologiyalar markazi (misol uchun — butunjahon Expo-2020 taqdimoti), zamonaviy arxitektura markazi (misol uchun — dunyodagi eng baland osmono'par bino – “Burj Halifa”). “Man Siti” — ushbu PR-akciyaning juda ajralmas bir qismidir.
Nozima Zaripova tarjimasi
Bosh sahifaga
237