Denis Ivankov: “MTJda 1-raqam Nesterov va Suyunov o'rtasida aniqlanishi kerak”
/ Kiritdi: BestMaster O'qilgan: 1364
“Nasaf” jamoasida darvozabonlar murabbiyi sifatida ishlab kelayotgan malakali mutaxassis Denis Ivankovning mehnatlari o'z samarasini bermoqda.
Darvozabonlar murabbiyi sifatida yangi marralarni zabt etayotgan ushbu mutaxassis bilan bir qator mavzularda suhbatlashdik.
ELDORBEK SUYUNOV VA SANJAR QUVVATOV HAYOTDA DO'ST, MAYDONDA RAQOBATCHI
- "Nasaf" jamoasidagi shogirdlarim haqida to'xtaladigan bo'lsam, bu yili safimizga Sanjar Quvvatov kelib qo'shildi. Ushbu posbon haqida ortiqcha gapirib o'tirmayman. CHunki Sanjar Quvvatovni futbol ishqibozlari juda yaxshi bilishadi. Uning nimalarga qodir ekanligi haqida ortiqcha gap-so'z bo'lishi mumkin emas. Bir so'z bilan aytganda, Quvvatovni tanishtirib o'tirishga hojat yo'q. Quvvatov O'zbekiston yoshlar terma jamoasi safida mundialga borgan, OTJ safida harakat qilgan.
Har bir jamoada asosiy darvozabon nomiga munosib posbon bo'lmog'i lozim. Eldor Suyunov "Nasaf"ning birinchi raqamli darvozaboni sanaladi. Lekin shuni aytib o'tish joizki, Quvvatovning kelishi Suyunovga sog'lom raqobat taqdim etdi. Sanjar va Eldor hayotda juda ahil va inoq. Ular hayotda do'st, ammo maydonda bir-birlariga raqobatchi hisoblanishadi. Bu esa meni faqat quvontiradi.
Hozir barchada nega bir o'yin Suyunov va keyingi gal Quvvatov o'zaro almashib darvozani qo'riqlashishayotgani haqida savol tug'ilishi tabiiy.
Bu jamoa bosh murabbiyi Ro'ziqul Berdievning qarori. Ro'ziqul Berdiev aynan ikkala darvozabonga ham bir xil imkoniyat berishni lozim topmoqda. Berdievga bu borada jamoaning yordamchi murabbiylari ham o'z maslahatlarini berishlari mumkin. Ammo yakuniy qarorni baribir Sadullaevich qabul qiladi. SHuni takidlash lozimki, har doim yakuniy qarorni qabul qilishdan avval bosh murabbiy men bilan ham maslahatlashadi. Berdiev har gal darvozabonlar holati, ular o'zini qanday his qilayotgani haqida mendan so'rab boradi. Bir so'z bilan aytganda, har ikkala darvozabon doimiy o'yin amaliyotiga ega bo'lishi tarafdorimiz.
Birinchi davra yakunlanganidan so'ng jamoa tatilga chiqdi. Suyunov esa birinchi davrani tugatishi bilanoq tatilga emas, O'zbekiston terma jamoasi huzuriga yo'l oldi va Avstriyada ikki haftalik yig'in o'tkazdi. Iroqqa qarshi bahsdan so'ng Eldor Suyunovga 2-3 kunlik hordik chiqarish uchun dam beramiz. CHunki yig'inlar, o'yinlar, parvozlar tatilga chiqmagan Suyunovni ancha toliqtirib qo'ygani aniq. "Andijon"ga qarshi O'zbekiston kubogi doirasidagi o'yinga esa Sanjar Quvvatov tayyorgarlik ko'radi.
Jamoamizga "Olmaliq"dan yangi yosh darvozabon Maksim Kriushev keldi. Ko'pchilik ushbu darvozabonni legioner deb o'ylamoqda. Demak Maksimni tanishtirib o'taman. Bu kiperni O'zbekistonda hech kim tanimaydi. 1,5 yil avval Maksim Kriushev O'zbekistonga qaytgandi va o'shanda katta hurmatga loyiq inson va murabbiy Igor SHkvirin o'z jamoasiga olgandi.
Maksim Kriushev bunga qadar 5 yil "Zenit"da shug'ullangan. Maks O'zbekiston fuqorosi sanalardi. Lekin Rossiyaga ketgach, u erdan ham pasport olgan. Endilikda esa bu erda yashash beriladigan pasportni oldi. Bu hujjat bilan Maksim legioner maqomisiz O'zbekiston chempionatida o'ynash huquqiga ega. Xuddi shunday vaziyat Nikita SHkvirin, Mo'ydin Mamazulumov, Aleksandr Lobanov bilan ham bo'lgan. O'tkir Yusupovda esa sal boshqacharoq vaziyat. Ancha yillar oldin O'zbekiston yoshlar terma jamoasida O'tkir Yusupovni olishmoqchi bo'lganida aynan shu muammo tufayli Yusupov terma jamoada o'ynay olmagan edi. Lekin bu muammoni ham hal etsa bo'larkan. Mana Lobanov oddiy misol bo'la oladi. Hamma gap xohishda. O'tkir Yusupov ham O'zbekistonni juda sevadi va o'shanda yoshlar terma jamoasida O'zbekiston sharafini himoya etishni juda istagandi. Ammo unga bu borada ko'maklasha oladigan odamlar topilmagandi. Maksim Kriushin o'zbekistonlik. Maks yaxshi maktab ko'rgan. "Zenit"da ancha tajribali sanalgan Arkashid Kriushev bilan ishlagan.
Maksimni jamoaga men taklif qildim. Mashg'ulotlarda yaxshi ter to'kmoqda. Ha, kamchiliklar bor. Lekin ularni to'g'rilasa bo'ladi. Muhimi shu. Yana 2-3 oy ichida ushbu kamchiliklarni bartaraf etsak bo'ladi. Kriushev Umid Ergashev terma jamoa huzuriga ketgan pallada yoshlar jamoasida o'ynaydi va o'yin amaliyotiga ega bo'ladi.
BIRINCHI DAVRA XUSUSIDA
- Mavsumning birinchi yarmidagi dastlabki 10 uchrashuvda shogirdlarim darvozani yaxshi qo'riqlay olishdi. Biz bir darvozabon bilan emas, ikki nafar kiper bilan harakat qilganimizni hisobga olsak, dastlabki 10ta turni yaxshi o'tkazdik. Ammo keyinchalik jamoaning ham o'yinlari orqaga ketdi, darvozamiz ham oxirgi 5 o'yinda nisbatan ko'proq ishg'ol etildi. Buning sababi futbolchilar charchab qolishdi. "Nasaf" deyarli bir tarkib bilan harakat qilayotgani futbolchilarni toliqtirib qo'ydi.
"Nasaf" uchta fronda kurashni boshladi. OCHLdagi o'yinlar saviyasi, darajasi ancha yuqori. SHuningdek, oliy liga va O'zbekiston kubogi doirasidagi ko'plab uchrashuvlarni deyarli bitta tarkib bilan o'tkazish ancha qiyinchiliklarni keltirib chiqardi, deb o'ylayman. Xatolar ustida ishlaymiz. CHempionat yakunida eng kam gol o'tkazib yuborgan uchta jamoadan biri bo'lishga qattiq harakat qilamiz. Har yili darvozabonlar oldida yuqori maqsadlarni qo'yamiz. Iloji boricha kamroq to'p o'tkazib yuborishga va ushbu ko'rsatkichda peshqadamlar ichida borishga intilamiz.
SHogirdlarim xatoga yo'l qo'yadi, ha. Masalan “Navbahor” bilan o'yinni yodga olamiz. Jamoamiz yutmoqda, darvozamiz tomon penalti belgilandi. Sanjar Quvvatov penaltini qaytardi, ajoyib. Lekin keyingi vaziyatda to'pni raqib futbolchisi turgan joyga qaytarib berdi va gol urildi. G'alaba qo'ldan ketdi, kayfiyat buzildi va mukofot pullaridan quruq qoldik. Agarda o'shanda Quvvatov to'pni maydon tashqarisi tomonga urib yuborganida g'alaba qozonardik. Kayfiyat aloligicha qolardi, mukofot pullarini olishardi, kamida penaltini qaytargan Quvvatov maqtovli so'zlarni eshitardi. Xato barchada bo'ladi. Men xatolari uchun darvozabonlarni urishmayman, aksincha xatolarini tushuntirib, tahlil qilib, to'g'rilashga harakat qilaman. Eldorbek Suyunovda ham xatolar bo'lgan. Hammasiga alohida to'xtalmayman. Mashg'ulotlarda esa ancha talabchanman. Kerakli joyda talab qilinganidek harakat qilmasa, faqat mashg'ulotlarda urishib beraman, etiroz bildiraman. Barchada xato bo'lgan va bo'ladi. Biz insonlarmiz, xatolarga yo'l qo'yamiz. Biz dasturlangan robotlar emasmiz. Muhimi xatolardan to'g'ri xulosa chiqarmoq lozim. Bizning vazifamiz xatolar ustida ishlash, ularni to'g'irlash.
Meni ham o'z xatolarim, ayblarim bor. Balki mashg'ulotlar jarayonida xatolarga qo'y qo'ygandirman. Mashg'ulotlar jarayonini o'zgartiraman. Uch yil avvalgi mashg'ulotlarni ko'raman, tahlil qilaman. Qaerda nima kamchilik bo'lgan bo'lsa ko'raman.
Ushbu mavsumda men mashg'ulotlar jarayonini biroz o'zgartirdim. Aniqrog'i, mashg'ulotlar yo'nalishi o'zgardi. Hammasini oshkor qilmoqchi emasman. Bu sir emas, hech kimdan bekitadigan narsam yo'q. SHunchaki batafsil to'xtalmoqchi emasman.
Umuman “Nasaf”da hammasi yaxshi. Ro'ziqul Berdiev darvozabonlarni tayyorlashni menga ishonadi. Buning uchun unga minnatdorchilik bildiraman. “Nasaf”da o'zimni baxtli his etishim uchun barcha narsa joyida. Klub ham, jamoa ham ajoyib. Berdiev boshchiligida murabbiylar shtabi bilan juda inoqmiz. Futbolchilar esa o'z ukalarimdek. Bu erda ishlash menga yoqadi.
UMIDJON ERGASHEVDAN UMIDIM KATTA
- Umidjon Ergashevga katta ishonch bildiryapman. Bu istedodli, yosh iqtidor sohibi haqida juda ko'p iliq so'zlarni bildirish mumkin. Men 11 yildan buyon darvozabonlar murabbiyi sifatida ishlab kelaman. O'zbekiston yoshlar terma jamoalari, O'zbekiston Olimpiya terma jamoalarida ishlaganman. Ish tajribamdan kelib chiqib aytamanki, darvozabonlar 16-20 yoshgacha juda iqtidorli, istedodli ko'rinishadi. Bu yoshda juda yuqori ko'rsatkichlarga ega darvozabonlar porlab chiqishadi. Ammo 20 yoshdan keyin ko'pchiligi yo'qolib qolishadi. Masalan Roman Abdulovni olaylik. Darvozabonlarga kerak bo'lgan barcha ajoyib ko'rsatkichlarga ega. Lekin Abdulov yuqori darajada o'ynab keta olmadi. Nega? Demak qaerdadir muammolar bo'lgan. Balki o'sha yoshida qandaydir noto'g'ri munosabat yoki yo'nalishda ketgan. Yoki bo'lmasa mashg'ulotlar jarayonida xatoliklarga yo'l qo'yilgan. Roman Abdulovni to'g'ri yo'nalishda shug'ullantira oladigan murabbiy bo'lmagandir. Aynan nima sodir bo'lganini bilmadim. Fakt shuni Abdulov ajoyib ko'rsatkichlarga ega bo'lib yuqori darajada o'ynab keta olmadi. CHunki darvozabon yuqori darajaga chiqayotganda qaerdadir xatolik bo'lgan.
Umid Ergashev masalasiga qaytadigan bo'lsak, avvalo shuni aytish mumkinki, ajoyib bolakay. Men shunga umid qilamanki qaytaraman, umid qilamanki, ushbu so'zlarimga alohida etibor qiling, Umidjon Ergashevni yaqin yillar ichida O'zbekistondagi birinchi raqamli darvozabonga aylantiraman. Umidjon Ergashev hali vaqti kelib milliy terma jamoa safida harakat qiladi. CHunki uning iqtidori juda yuqori.
O'zbekiston yoshlar terma jamoasi Jasur Abduraimov yarim yil avval Umid Ergashevni uchinchi darvozabon sifatida ham ko'rmayotgan edi. Hozir esa boshi qotgan. Umid Ergashev ayni paytda yoshlar terma jamoasining azosiga aylandi. Yaqinda Jasur menga qo'ng'iroq qilib, Den, asosiy tarkibga kimni qo'yishga boshim qotgan, deydi. Jasur Abduraimov bilan biz ancha yaqin do'stmiz. CHunki Jasur meni sinfdoshim bo'ladi. Men shunda unga, Jasur, shoshilma, Osiyo chempionatiga qadar yana 2 oy bor. senga uni shunday tayyorlab yuboramanki, asosiy tarkibda kimni qo'yish borasida hech qanday shubhaga bormaysan, dedim.
Yana o'sha eski mavzuga qaytaman, ha, bu yoshda juda ko'plab darvozabonlar porlab chiqishadi. Yaxshi, kelajagi porloqdek ko'rinib, keyinchalik yo'qoli qolishadi. Umid qilamanki, Umidjon Ergashev keyinchalik ham "yo'qolib" qolmaydi. Muhimi o'z ustida sidqidildan ishlayverib, mehnatdan qochmasa bo'lgani. Umid Ergashev hali ancha yosh. To'g'ri yo'nalishda ishlashda davom etaverishi lozim. Biz Umid Ergashev bilan terma jamoa yig'inida bo'lgan vaqtida ham doimo aloqada bo'lamiz.
Hali aytganimdek, 16-17 yoshlar atrofida juda ko'plab kiperlar o'zlarini yaxshi taraflama ko'rsatishgan. Masalan Sardor Qobuljonov, vaqtida Sardordan ko'pchilikning umidi katta edi. Nikikta Ribkin? Nikita hozir ham ishonchli qo'llarda. Ribkin yaxshi o'ynamoqda, Nikita ajoyib ustoziga ega. Keyinchalik ham Ribkin o'zini yanada yaxshi ko'rsatishi mumkin Sababi, hali aytganimdek, uning ustozi kuchli mutaxassis. Zafar Safoev ham yaxshi o'ynamoqda. Alisher Ahmedov Safoev bilan ancha yaxshi ishlamoqda. Zafar hozirda "Metallurg"ning asosiy tarkibida o'ynamoqda. Men bundan juda xursandman. Vaqtida Safoev meni qo'l ostimda ham shug'ullangan.
Bizda yuqori istedod sohiblari juda ko'p. Ammo ular 20 yoshdan keyin qayoqqadir "yo'qolib" qolishadi. Futbolchi aslida 20 yoshdan keyin o'zini ko'rsatishi kerak bo'lgan paytda, bazilar 22 yoshida ham ham ko'rinmay qoladi. Hamma shunda o'sha istedodni qidirishga tushadi, qani, qani u?, degan savollar javobsiz qolaveradi. Qidirgan darvozabon esa o'sha paytda hali ham o'rinbosarlar tarkibida yoki birinchi ligada o'ynab yurgan bo'ladi yoki zaxirada o'tiradi. SHu bois ular bilan 16, 17, 19 yoshgacha to'g'ri yo'nalishda ishlash kerak. Muvozanatni ushlab turib, qo'ldan chiqarmaslik zarur. Darvozabon 20-21 yoshgacha barcha yaxshi sifatlarni jamlab boradi. Undan keyin esa hech narsani o'zlashtira olmaydi. Keyinchalik faqat tajriba to'plashi mumkin.
AKINFEEV DARAJASIDAGI KIPERLAR BIZNING CHEMPIONATIMIZGA KELMAYDI YOXUD SHOGIRDLARI HAQIDA
Ushbu mavsumdan boshlab chempionatimizda legioner darvozabonlar o'ynamaydigan bo'ldi. Bu foydaaga ishlaydimi, yoki zarargami? Bu savolni menga ko'p berishadi. Bilasizmi, bu erda yaxshi taraflari ham bor, minus taraflari ham mavjud. Nega? Masalan o'tgan yili "Olmaliq"qa uzun bo'yli legioner darvozabon kelgandi. Fomenko birinchi o'yindayoq qizil kartochka oldi, keyingi uchrashuvni o'tkazib yubordi va yana nimadirlar sodir bo'ldi va Fomenko ketdi. Biz uning nimalarga qodir ekanligini, qanday mahorati borligini ham ko'rishga ulgurmadik.
Tanganing bir tomoni borki, legioner darvozabon kelsa, u asosiy tarkibda o'ynashi kerak. Bunda esa mashg'ulotlarda ter to'kadigan mahalliy posbonlar o'yin amaliyotisiz qolishadi. Ular biladi, mashg'ulotlarda qanchalik ter to'kishmasin, maydonga baribir o'sha legioner kiper tushadi. Bu esa hammaga har xil tasir qiladi. Tanganing ikkinchi tomoni shundaki, legioner kiperga qarab mahalliy yoshlar o'zlariga kerakli bo'lgan kuchli jihatlarini, kerakli taraflarini o'rganishlari mumkin.
Misol uchun Lobanov Eronga yo'l oldi. Terma jamoa yig'inida kelganidan so'ng Eldor Suyunov bilan suhbatlashishgan va Eldor klub qarorgohida kelganida, menga erlatib berilgan zarbani qabul qilib olish elementini boshqacha variantini ko'rsatdi. Lobanovni Eronda shunday shunday o'rgatishgan ekan. Loabnov avvallari qo'llagan varianti noto'g'ri ekani va boshqacharoq o'ynash kerakligini o'qtirishgan. AGarda bu uslub to'g'ri va senga osonroq bo'lsa, albatta shu usuldan foydalangan maqul. Demak o'zingdan kuchli bo'lgan darvozabon yoki mutaxassisdan o'rganadigan jihatlar bor. Bu tarafdan olib qaraganda, legionerlarning bo'lgani yaxshi. Lekin eng katta kamchilik, bu mahalliy yoshlar o'yin amaliyotisiz qolib ketishida. Masala shunga borib taqalmoqda. Agarda men o'ynamasang, unda sen futbolchi, darvozabon sifatida ham o'smaysan. Mashg'ulotlar o'z yo'liga, o'yin amaliyoti baribir muhim. Mashg'ulotlarda sen zo'rsan, senga gol urish muammo. Hamma zarbalarni mohirona bartaraf etyapsan, lekin legioner darvozabon o'ynamoqda. SHaxsan menga bu alam qilardi.
CHunki baribir bizning chempionatimizga Rossiya terma jamoasi saviyasidagi darvozabonlar kelmaydi. Masalan Akinfeev singari kiperlar kelmaydi. O'rta darajadagi darvozabonlar kelishi mumkin.
Savolga aniqroq javob beradigan bo'lsam, legioner darvozabonning yo'qligi mahalliy yoshlarga katta raqobat taqdim etmasligi mumkin. Jamoaning asosiy kiperi ortida unga raqobatchi borligini his etmay qo'yishi mumkin.
Masalan "Nasaf"da raqobat bor va buni darvozabonlar his etib turishadi. Eldor Suyunovga ham, Sanjar Quvvatovga ham aytdim, Ergashev yana 2 yildan so'ng sizlarga juda katta muammolarni taqdim etadi, deb ogohlantirdim. Umid Ergashev Suyunovga ham, Quvvatovga ham birinchi raqamli raqobatchiga aylanadi. Ular ham fikrimga qo'shilishmoqda. To'g'risini aytamanda, darvozabonlarimiz bir-birin juda qattiq hurmat qiladi. Juda ham do'stona munosabatlar, ahillik yuqori. Biz bir oilamiz. Ochig'ini aytaman, menga shu qadar yoqimliki, shogirdlarim bir-birini har doim qo'llab-quvvatlaydi. Bu esa meni quvontiradi. So'zlarim balandparvoz chiqishi mumkin, ammo rostini aytyapman. Hozir gapirayapman-u, etlarim bijirlab ketmoqda. Suyunov, Quvvatov, Ergashev hayotda aka-ukadek. Ular safiga endi to'rtinchi darvozabon Maksim qo'shildi. Ularning qanday suhbatlashishayotgani ko'rish shu qadar yoqimliki. Bemalol ayta olaman, biz bir oiladekmiz. Menda doimo eng yaxshi darvozabonlar, shogirdlar bo'lgan. Hozir ham shunday. Ayni paytda qo'l ostimda ham eng yaxshilar shug'ullanishmoqda. Men ularning barchasi bilan faxrlanaman. Men ularni juda ham yaxshi ko'raman. KO'zlarimdan yosh chiqib ketay demoqda. Ha, rostan men ularni juda yaxshi ko'raman, hurmat qilaman. Men ular bilan ishlayotganimdan baxtliman va shogirdlarim bilan faxrlanaman.
O'tgan yili qo'l ostimda shug'ullangan O'tkir Yusupov va Alibek Turopovning muvaffaqiyatini ham ko'rish menga ikki hissa yoqimli bo'lmoqda. Alibek Namanganda, O'tkir Farg'onada o'ynamoqda, lekin ularning yuragi "Nasaf"da qolgan. Yusupov ham, Turopov ham har doim men bilan suhbatda bo'lishadi. CHin yurakdan suhbatlashamiz. Ajoyib yigitlar. Men ularga ham doimo takidlayman, ishlanglar, sizlarda ajoyib murabbiylar bor va ularni ko'rsatmalariga to'liq rioya qilishlarini so'rayman. Mashg'ulotlarda doimo ter to'kmoq lozim. Agarda nimadir etishmasa, qo'shimcha mashg'ulotlarda individual ishlash kerak. Alibek Turopov "Navbahor"da asosiy darvozabon bo'ldi, O'tkir Yusupov esa "Neftchi"ning ishongan darvozaboniga aylandi. Ular uchun xursandman. Bu darvozabonlar yanada kuchliroq o'yin namoyish eta olishadi. Bunga ishonaman. Men bilan birga ishlagan barcha darvozabonlarga chin yurakdan munosabatda bo'laman. Ularning barchasini juda qattiq hurmat qilaman. Nafaqat Eldorbek Suyunov, Umidjon Ergashev, Sanjar Quvvatov, O'tkir Yusupov, Alibek Turopov, Maksim Kriushevlarni aytishim mumkin, balki Nikita Ribkin, Qobuljonov, Safoev va boshqa bir qator darvozabonlarni aytishim mumkin. Hammani birma-birma tilga ololmayman. Kimnidir aytmagan bo'lsam uzr, men ularni hammasini birdek ko'rganman va ko'raman. Hech kimni alohida ajratmaganman. Hammaga ish yuzasidan birdek munosabat qilaman, hayotda esa ular bilan aka-ukadek, do'stdekmiz.
ENG QIYIN ISH DARVOZABONLARNIKI VA AKADEMIYA HAQIDA
- Akademiyaga borganimda, menga bu ishni uddalay olmayapman, to'pni ushlay olmayapman, bu mashqni, elementni bajarish qiyin kechmoqda, deb arz qilishadi. Albatta bu elementni bajara olmaysanda, chunki bu juda qiyin element, deyman. Hayotiy misol keltiraman:Sen maktabga kelasan, partaga o'tirasan va qo'linga ruchkani olasan. O'qituvchi shunda senga o'rgatadi, chiziqcha chiz, kvadrat, uchburchak yoki to'rtburchakni chizishin o'rgatadi. Asta-sekin tartib bilan o'rganib borasan. 3 oydan so'ng esa ona so'zini yozishni o'rganasan. mana sen yozishni ham o'rganyapsan, lekin yozuving hali chiroyli emas. Buning uchun nima qilish lozim? Albatta shug'ullanmoq kerak. 3 yildan so'n esa yozishlarni yaxshi o'zlashtirasan, chiroyli yozasan, o'rganib olasan. CHunki yaxshi o'qib, shug'ullanib borasan. Sinfdan-sinfga darsliklar qiyinlashib boradi. Mashg'ulotlar ham xuddi shunday. Qiyin mashqlar, elementlarni birdan tezda mukammal bajara olmaysan. Buning uchun vaqt va mehnat talab etiladi. Qachonki sen shug'ullanaversang, shunda hammasi o'xshaydi. Biz akademiyani kuchaytirishga, yosh murabbiylar kichik yoshdagi darvozabonlarni to'g'ri yo'nalishda shug'ullantirishlariga etibor qaratamiz. Qachonki futbolchi yoki darvozabon qanchalik istedodli yoki yuqori iqtidor sohibi bo'lmasin, agarda u to'g'ri yo'nalishda ishlamasa, demak undan yuqori darajadagi darvozabon chiqmaydi. Mashg'ulotlar dasturini tartib bilan ishlab chiqib, qaysi elementni qachon ishlatish kerakligini bilmog' zarur.
Darvozabonlarga oson tutmang, eng qiyin ish darvozabonlarniki. Odamlar o'ylashi mumkin, darvozabon bir joyda turadi, yugurmaydi, deb. Qolgan esa yuguradi. Lekin mashg'ulotlarda ham eng qiyin jarayon darvozabonlarniki.
Ko'p narsa baribir murabbiyga bog'liq. Hayotiy misol keltiraman. Masalan meni farzand ko'rdim. Bolam asta-sekin emaklashni boshlaydi, keyinchalik ko'lidan ushlab yurgizaman, qadam tashlashni o'rgataman. Keyin esa o'zi yurishni boshlaydi, yuguradi, velisoped minadi va ketdi. SHunday qilib ulg'ayadi.Futbolda ham shunday. Barchasi akademiyadan boshlanadi. Hamma joyda akademiya bor. Akademiyada birinchi navbatda bolakaylarni yaxshi ko'radigan, ularga chin yurakdan munosabatda bo'ladigan murabbiylar kerak. Bu juda va juda qiyin ish. Akademiyada faoliyat ko'rsatadigan murabbiylar ishiga sidqidildan yondashishi kerak. Yosh bolakaylar bilan shug'ullanayotgan mashg'ulotlar jarayonida diqqatli bo'lmog'i lozim. Ularga to'g'ri yo'nalish ko'rsatmog'i zarur. Bu juda muhim. Insonda barcha yoshda qandaydir sifatlar rivojlanadi.
Masalan 10-12 yoshdagi bolakaylarga o'sha yoshida qanay sifatlar rivojlanishi hisobga olib, o'shalar bo'yicha mashg'ulotlar o'tmoq lozim, deb o'ylayman. Darvozabonlar uchun oyoq bilan o'ynash elementi juda muhim sanaladi. Akademiyadan kelgan yosh kiperlar to'pni oyoq bilan to'xtatishni bilishmaydi. Nega desam, bizga buni o'rgatishmagan, degan javobni olaman. Demak bu kabi mashg'ulotlarni o'tish kerak. Murabbiylar ham kitob o'qishi, izlanishi lozim. Mashg'ulotlar jarayonini kuzatish, video orqali nimanidr o'rganish, intilish zarur. Bir joyda eski dastur bilan qotib qolmaslik lozim. Birinchi navbatda z ishiga chin yurakdan yondashishi, yurak bilan ishlamog'i kerak.
Mashg'ulotlarga shunchaki chiqib, darvozabonlarga ikki-uch marta to'pni tepish bilan cheklanib qolmaslik kerak. Buni nima ahvol? Bu ishni masalan massajist ham, jamoa shifokori, mamur ham qilishi mumkin. Darvozabonlar murabbiyi nega men jamoaga kerakman, degan savolni o'ziga berishi lozim. Yoki bosh murabbiydan so'rashi kerak, nega men o'zi jamoaga kerak, deb.
Masalan "Nasaf"da bizni oldimizda sovrinlar o'rinlar va kubok bahslarida zafar quchish vazifasi turibdi. Biz asta-sekinlik bilan shunga qarab ketyapmiz.
Darvozabon agarda o'z darvozasi daxlsizligini saqlab qolsa, minimum bir ochko cho'ntakda bo'ladi. Har doim shogirdlarimga gol o'tkazib yubormaslikka harakat qilishlarini talab qilaman. Lekin o'tkazib yuborilgan gol uchun hech qachon ularni koyimayman. Hech qachon.
Qachonki shogirdim xato bilanmi, umuman gol o'tkazib yuborsa, men unga: "O'g'lim, sen xato qilding. Lekin hech qisi yo'q, biz bu xatoni to'g'irlash ustida ishlaymiz, keyingi safar bu xatoni takrorlamasliging kerak", deyman.
Bazilar esa gol o'tkazib yuborgach o'z shogirdini urishishni, so'kishni boshlaydi. Keyin esa darvozabon ruhiy tushkunlikka, ishonchsizlikka tushib qoladi.
Hammaning ruhiyati har xil. Kimdir jiddiy ohangdagi koyishlardan so'ng yanada katta kuch bilan ishlashi mumkin. Yana kimdirga esa bu yomon taraflama tasir qiladi va uning o'z kuchiga bo'lgan ishonchi so'nib qolishi mumkin. Xato qilganidan so'ng uni qo'llab-quvvatlash lozim. Masalan, Mixail Naumov shunday darvozabonlar sirasiga kiradi. Unga qancha maqtovli so'zlarni aytib, maqtab ishlatsang, Naumov yanada o'z kuchiga ishonchni his qiladi va o'yini yaxshi taraflama o'zgaradi.
Xato qilsa, bu yomon darvozabon, hech narsani uddalay olmaydi, degandan ko'ra, nega shu xatoga yo'l qo'yganini tahlil qilib, kamchilik ustida ishlagan maqul.
Darvozabonlar murabbiylarining mashg'ulotlar jarayoniga keladigan bo'lsak, O'zbekistonda Anvar Rashidovning ishini va uni shaxs sifatida juda hurmat qilaman. Men Anvar aka bilan do'st yoki aka-uka emasman. SHunchaki uning qilgan va qilayotgan ishlari tahsinga loyiq. Anvar akaning bir nechta shogirdlari terma jamoa darvozabonlari sanaladi. Bu esa fakt. Uning mehnatlari samarasini shundoq ko'rish mumkin. Nesterov, Jo'raev, Lobanov. Masalan Aleksandr Lobanov Nukusda o'ynab yurardi. Anvar Rashidov uni deyarli qayta "operaciya" qilib yangitdan tayyorladi. Mana hozir terma jamoada birinchi raqamli posbon sanaladi. Qanday qilib birinchi raqamli darvozabon bo'lgani qiziq emas, fakt shuki, ayni damda Lobanov terma jamoaning asosiy posboniga aylandi. Ko'pchilik uni asosiy darvozabon bo'lgani uchun tanqid qilmoqda. Lekin u erda bosh murabbiy, murabbiylar shtabi va darvozabonlar murabbiyi bor va kim asosiy posbon bo'lishini ular hal qiladi. Hozircha Lobanov birinchi raqamli darvozabon. Keyinchalik muammolar paydo bo'lsa, bunga ham ularning o'zlari javob berishadi.
Hozircha Lobanov asosiy kipermi, demak bu ularning tanlovi. Tanlash huquqi esa albatta bosh murabbiyga tegishli.
LOBANOV EMAS, NESTEROV VA SUYUNOV 1-RAQAMDA O'YNASHGA LOYIQ
- Meni shaxsiy fikrimcha, terma jamoaning asosiy darvozaboni o'rtasidagi raqobat Ignatiy Nesterov va Eldorbek Suyunov o'rtasida kechishi lozim.
Babayan terma jamoa ruliga o'tirganidan so'ng Lobanov ayni paytda O'zbekistonda eng kuchli darvozabon, deb aytgandi. Bu Babayanning fikri. Uni hurmat qilamiz. Lekin men Babayanning fikriga qo'shilmayman. SHaxsan men uchun Lobanov O'zbekistondagi eng kuchli kiper emas. Hammaning o'z shaxsiy fikri bo'ladi. Meni nazarimda, Eldorbek Suyunov va Ignatiy Nesterov eng kuchli darvozabonlar ro'yxatida peshqadamlik qilishadi. SHUningdek, "Bunyodkor"dagi Murodjon Zuhurov ham terma jamoadan chaqiruv olishga loyiq darvozabon. Zuhurov ushbu mavsumda ajoyib o'yinlarni ko'rsatmoqda. Kimdir meni fikrimga qo'shilmasligi mumkin, ularning bunga haqqi bor. "Bunyodkor"da Pavel Bugalo darvozabonlar murabbiyi bo'lib ish boshlaganidan so'ng Murodjon Zuhurovning o'yinlari yanada o'sdi. Zuhurov ushbu mavsumda juda ham zo'r o'ynamoqda. Bunda albatta Bugaloning xizmatlari ham beqiyos bo'ldi.
Pavel Bugalo meni eng yaqin do'stim. Bugaloning murabbiylik faoliyati ham darvozabon sifatidagi faoliyati kabi yorqin kechishini tilayman. Juda ham hurmatga loyiq inson Bugalo. O'z ishini ustasi.
Hozirgi kunda Ignatiy Nesterov, Eldorbek Suyunov asosiy tarkib uchun raqobatlashishi kerak deb o'ylasam, Murodjon Zuhurov ham terma jamoadan o'rin olishga munosib, deb hisoblayman.
ELDORBEK SUYUNOVGA QIZIQISHLAR MAVJUD
- Albatta qiziqishlar bor va Eldorbek Suyunov xususida men bilan ko'plab murabbiylar va agentlar bog'lanib turishadi. Hozirgi kunda bazi jamoalar Suyunovning xizmatlariga qiziqishmoqda. Lekin hali hech narsa hal bo'lgani yo'q va buni oshkor qilmoqchi emasman. Barcha murojaat va qizishlar bo'yicha bosh murabbiyni xabardor etaman. Ro'ziqul Berdiev menga aytgan gapi bo'yicha ish tutaman. Agarda bosh murabbiyi “A”, “B” “C” desa, men “D” yoki “E”ga tegmayman.
Bosh murabbiy ruxsatisiz hech bir jamoaga nimanidir vada bera olmayman. Hammasini bosh murabbiy hal qiladi. Uning ruxsatisiz qaysidir darvozabonni kimgadir sotib yuborish yoki o'tishiga vada berishga haqqim yo'q. Qiziqishlar bo'lsa, albatta Sadullaevichga xabar beraman.
Qiziqishlar xususida batafsil to'xtalmayotganimni sababi, hali hech narsa aniq emas. To'ydan oldin nog'ora chalish yaxshi emas. Agarda yangilik bo'lsa, unda barcha xabardor bo'ladi.
SHahboz Beg'amov suhbatlashdi.
Bosh sahifaga
222
