Sanat SHaripov: Haftada olti kun FIFA hayoti bilan yashayapman

Oradan uch oy vaqt o'tdi. Bo'lib ham, bu davr mobaynida FIFA va UEFA kabi nufuzli tashkilotlarda kutilmagan olamshumul voqeliklar ro'y berdi. Dastlab 8 oktyabr kuni FIFAning ahloq-odob qo'mitasi jahon futbolining eng yuqori organi prezidenti va bosh kotibi Yozef Blatter va Jerom Valkeni hamda FIFAning 8 nafar vice-prezidentlaridan biri ham sanaladigan UEFA prezidenti Mishel Platinini futbol bilan bog'liq har qanday o'z majburiyatlarini ijro etishdan 90 kunga chetlatdi. Hammasidan esa xorijiy OAVda 14 noyabr kuni Blatter bilan Platini futboldagi faoliyatlaridan endilikda kamida yana 5-6 yilga diskvalifikaciya qilinishlari mumkinligi haqida yangragan xabar oshib tushdi...

Ushbu yirik mojarolar, uning atrofidagi voqealar va shaxsiy ishlari haqida biz Sanat SHaripov bilan kuni-kecha suhbat qurdik.

- Sanat aka, avvalambor, shaxsiy hayotdagi yutuqlaringiz bilan o'rtoqlashsangiz.
- Cyurixda bilim olish jarayonida men o'zim uchun ko'p yangiliklarni kashf etyapman. Bizga talim berayotgan mutaxassislarning barchasi FIFA va UEFAning vakillari hamda mazkur tashkilotlar bilan hamkorlikda ish olib boradigan idoralar azolaridir. Ushbu hamkor xalqaro tashkilotlarning barisi SHveycariyada joylashgan. SHuningdek, AQSHdan ham sport olamining etuk lektorlari kelishgan.

Ular bizni jahon va Evropa futbolini boshqarayotgan ushbu muassasalarning faoliyatlariga poydevor vazifasini bajarayotgan eng birlamchi huquqiy hujjatlar, qonunchilikka doir masalalar, ularning ish yuritish tizimi, tashkiliy tuzilmasi, strategik rejalari, zamonaviy menejment, marketing va tijorat loyihalari, teletranslyaciyalarning eksklyuziv yoki umumiy huquqlari qanday ko'rinishda bo'lishi, ularni unumli tarzda sotish va millionlar o'yinidagi boshqa ko'plab innovaciyalar bilan yaqindan tanishtirishmoqda, o'z tajribalari bilan o'rtoqlashishmoqda.

- Talim olish tizimi qanday ko'rinishga ega?
- O'qishlar haftada olti kun olib borilyapti. SHu erda bir qiyosiy o'xshatishga ijozat bersangiz. Musobaqalar taqvimida “FIFA kuni” degan tushuncha borligini hamma yaxshi biladi. Bu “FIFA kunlari” yil davomida sanoqli bo'ladi. Mening hayotimda esa FIFA kunlari hozir har haftada naqd olti kunni tashkil etmoqda.

Har ikki haftada - imtihonlar. AQSH, SHveycariya, Franciya, Germaniyaning sport sohasidagi modellarini o'rganyapmiz. Bundan tashqari, men bu erda faqat sport qonunchiligiga etibor qaratiladi, deb o'ylagandim. Ammo hozirda biz biznes, soliqlar, monopoliyaga qarshi kurashga oid qonunlar, raqobatchilik, sug'urta kabi yo'nalishlarda ham tahsil olyapmiz.

Hatto bosh qarorgohi Jenevada joylashgan yirik uyushma - Jahon savdo tashkilotiga (unga 161 davlat azo) ham bordik va u erda uning faoliyatiga doir lekciyalarni tingladik. Lozannadagi Sport arbitraj sudi (CAS) azolari bilan birgalikda ayni mahaldagi halqaro va milliy darajadagi dolzarb muammolar aslida qay yo'sinda hal etilishi kerakligini ko'rib chiqyapmiz, eng maqbul echimlarni topish yo'llarini o'zlashtiryapmiz.

FIFAning hozirda inqirozga yuz tutgani bizga ayniqsa qo'l keldi, desa ham bo'ladi. Qaysi manoda? SHu manodaki, biz muammolarni aynan shu inqiroz fonida o'rganishga harakat qilyapmiz. Bu nafaqat menga, balki barcha-barchaga judayam qiziqarli bo'lmoqda. Bir so'z bilan aytganda, yangiliklar bilan qaynab-toshgan jarayon markazida bo'lib turibmiz. Bilasizmi, bu erda sport va futbolning turli-tuman yo'nalishlari hamda bu sohalar bilan aloqador kompaniyalarning faoliyatlarida qo'llaniladigan yuridik ilmlarni qanchalik ko'p o'zlashtirayotgan bo'lsam, bizda barcha jabhalarda muammo va nuqsonlar, noto'g'ri tushuncha va xato talqin qilishlar qalashib yotganligiga kun sayin amin bo'lyapman va taajjubga tushyapman.

Kelajakda bu bilimlarim O'zbekiston futbolini taraqqiy ettirishda, futbolimizni jahon miqyosiga olib chiqishda albatta asqotadi, degan umiddaman. O'zbek futboli Osiyoda etakchilar qatorida, biroq biz yaqin kelajakda jahon elitasiga yorib kirib borishimiz zarur, deb o'ylayman.

- O'zbekistonlik muxlislarning niyatlari ham shu. Qani edi tezroq jahon chempionatiga chiqsak...
- Bizning futbolimizni ham yangi darajaga olib chiqish uchun nafaqat horijiy murabbiylar, balki menejmentda, yani boshqarishda ham chet ellik mutaxassislar bilan hamkorlik qilib borish lozim. FIFAdek tashkilot bir necha yuridik kompaniyalar bilan ish olib boradi. Biror qaror qabul qilishdan oldin aynan o'shalar bilan maslahatlashadi. O'zbekiston futbol federaciyasida ham mana shunday tizim yo'lga qo'yilsa, ish yanada engil kechardi. Bu harajat keltirsada, biz SHveycariyadagi yuridik tashkilotlar bilan hamkorlik qilib borsak, albatta yangi darajaga chiqamiz. CHunki FIFAning o'zining yurisdikciyasi ham aynan SHveycariya qonunchiligidan, bu erdagi andozalardan olingan.

Milliy associaciyalar (federaciyalar) qonunlari haqida ko'p narsalarni o'rgandim. FIFA ahloq-odob qo'mitasi vakillari ham faoliyatlaridagi juda ko'p holatlar bilan o'rtoqlashyaptilar. Umuman, boshqa futbol dunyosini ko'ryapman bu erda. Yanvarning oxirlarida amaliyot o'tash uchun FIFA qarorgohiga tashrif buyurib, u erdagi har bir bo'limning ishini yaqindan kuzatishga va o'rganishga muvaffaq bo'lamiz.

- Siz talim davomida ko'rishayotgan mutaxassislar o'zbek futbolida haqida nimalarni bilisharkan?
- Rostini aytishim kerak, eng yuqori rahbarlar darajasida emas-u, ammo sal pastroq - ularning qo'l ostidagi, biroq katta-katta mashhur mutaxassislar bilan bo'lgan suhbatlardan so'ng men shunga iqror bo'ldimki, O'zbekiston futboli haqida ular aytarli malumotga ega emas ekanlar. Biz ularning fikrini birdan o'zgartirishimiz kerak: futbolimiz to'g'risida ularda albatta ijobiy tasavvur uyg'otishimiz lozim. Men ularga yurtimizda so'ngi davrda futbolni rivojlantirishga yo'naltirilgan ishlarni so'zlab berdim.

O'smirlar va yoshlar terma jamoalarimizning xalqaro ishtiroklarini gapirdim. Lekin, afsuski, shuning o'zi bilan chegaralanishga majbur bo'ldim. Ularning yurtimiz futboli strukturasi, FIFAning moliyaviy yordamida yohud u bilan hamkorlikda qanday global dasturlar yo'lga qo'yilganligi to'g'risidagi savollariga, afsuski, jo'yali misollar keltirib bera olmadim. Ular milliy terma jamoamiz va klublarimiz yoki muayyan etakchi futbolchilarimizning jahon yashil maydonlaridagi ko'rsatkichlari bilan emas, bizda aynan qanday izchil va zamonaviy dasturlar, jiddiy yirik loyihalar bor-yo'qligi bilan qiziqishdi.

Davomi UFF.uz saytida.