O'zbekiston mundialni Niderlandiya bilan o'yindagi irodali durang (3:3) bilan boshladi. Ko'pchilik, shu jumladan, futzalchilarning o'zi ham 2-turda bunday o'yin ko'rsatmasliklarini takidlagan bo'lsa-da, Paragvay bilan bahs ham salbiy natija bilan yakun topdi (1:4). Yakuniy turda scenariy o'zgarmadi va Kosta-Rika O'zbekistonni taslim qildi (5:3). Uchrashuvdan keyin kosta-rikaliklar vakili Minor Sabalseta achchiq haqiqatni gapirdi hamda O'zbekiston hissiyotga beriluvchan jamoa ekanligini va hisob tenglashgan paytda sarosimiga tushib qolganini bildirdi. O'zbekistonlik ko'plab futzalchilar mikst-zonada fikrlarini bildirishni istamadi (umid qilamizki, ular qachondir muxlislar uchun faoliyat ko'rsatadigan matbuotni hurmat qilishni o'rganadi) va terma sardori Ilhom Hamroev masuliyatni zimmasiga olib, bahs haqidagi fikrlari bilan o'rtoqlashdi va barcha muxlislardan uzr so'radi.
Xo'sh, terma muvaffaqiyatsizligiga nima sabab bo'ldi? Jamoa pley-offga chiqishida qanday faktorlar to'sqinlik qildi? Quyida shu savollarga javob izlashga urinib ko'ramiz.
Xose Venansio Lopes qo'l ostidagi terma kamchiliklari
O'zbekiston futzal terma jamoasi bosh murabbiyi Venansio Lopes faoliyati davomida ko'plab yutuqlarga erishgani, 2 karra Evropa chempioni va "futzal Gvardiolasi" laqabiga egalik qilishiga qaramay, terma bilan JCHda hech narsa ko'rsatolmadi. Ha, Osiyo Kubogida 3-o'rinni oldi, lekin MTJ bungacha 4 marta kumush medalga ega chiqqan davrlarni boshdan kechirganini unutmaylik.
Janob Lopesga etishmagan omillar
Jamoaviy o'yin va taktika. Lopes terma jamoada roppa-rosa 1 yil ishladi, shu vaqt mobaynida termaning o'yini va qandaydir uslubi ko'zga tashlanishi kerak edi. Terma jamoa mundialda qandaydir ishlanmalarni amalga oshirgani, etiborga molik kombinaciya uyushtirgani yoki standartlardan samara chiqarganini siz ko'rdingizmi? Men ko'rmadim.
Odatda jamoa murabbiyning uslubini to'liq qabul qilmasa yoki unga moslashmasa, kutilgan natijaga erishilmaydi yoki bu umuman amalga oshmaydi. Bu holatda o'zbek futzalchilari murabbiyning o'yin falsafasi va taktikasiga to'liq moslasha olmagan bo'lishi ehtimoli yuqori degan xulosaga kelamiz.
O'yinchilar malakasi va tajribasi. O'zbek futzalchilarining malakasi va xalqaro tajribasi etarli darajada bo'lmagan bo'lishi mumkin. Bu, ayniqsa, jamoa xalqaro musobaqalarda ishtirok etganda muhim ahamiyatga ega. Biroq shuncha o'rtoqlik o'yinlari nega uyushtirildi va uning mevasi nega ko'rinmadi?
Jarohatlar. Albatta, o'yinchilar jarohati yoki etarli darajada fiziologik tayyorgarlikning yo'qligi ham jamoaning samaradorligiga tasir qilishi tayin. Lekin jarohatlanganlar soni nega bunchalik ko'payib ketdi? Bunga pastroqda albatta to'xtalib o'tamiz.
Murabbiy va futbolchilar o'rtasidagi kommunikaciya. Murabbiyning futbolchilar bilan til topishishi va ularga motivaciya bera olishi ham jamoa muvaffaqiyatining muhim tarkibiy qismidir. Bu omillarning bir yoki bir nechtasi Lopesning jamoasiga to'liq muvaffaqiyatga erishishga xalaqit bergan bo'lishi mumkin.
Futzal terma jamoasida jarohat olganlarning soni ko'payib ketganiga tibbiy shtab aybdormi yoki murabbiylar?
O'zbekiston futzal terma jamoasida jarohatlangan futzalchilarning soni ko'payib ketishi murakkab masala bo'lib, bunga tibbiy shtab, murabbiylar, shuningdek, futzalchilar va boshqa sabablar tasir ko'rsatadi.
Jarohatlar yuzaga kelishida masuliyatni faqat bitta tomon zimmasiga yuklash qiyin, lekin quyidagilarni ajratib ko'rsatsa bo'ladi:
1. Tibbiy shtabning ishi:
Futbolchilarni tiklash. Agar tibbiy shtab futbolchilarni etarli darajada tez va sifatli tiklay olmasa yoki jarohatlarni to'liq davolamasdan, futzalchilarni o'yinga erta qaytarishga ruxsat bergan bo'lsa, bu jarohatlarning ko'payishiga sabab bo'ladi.
Tibbiy shtab jarohatlarning oldini olish uchun profilaktik chora-tadbirlarni etarli darajada ko'rmagan bo'lishi mumkin. O'yinchilarning fiziologik holatini kuzatib, jarohatlarning oldini olishga yordam beruvchi mashqlar, parhez va dam olish vaqtlarini to'g'ri tashkil etmaslik ham muammoni yuzaga qalqib chiqaradi.
2. Murabbiylarning vazifasi:
Yuklamaning taqsimlanishi. Murabbiylar jismoniy yuklamalarni noto'g'ri taqsimlamasliklari shart va zarur. Aks holda o'yinchilar tanasiga haddan tashqari yuk tushganda, charchoq alomatlari va jarohatlar xavfi oshadi. Mashg'ulotlar va o'yinlar jadvali ham futbolchilar tayyorgarligiga tasir qiladi.
Zamonaviy tayyorgarlik uslublari. Agar murabbiylar jismoniy tayyorgarlikning zamonaviy usullarini joriy etmasa yoki texnik va taktik mashg'ulotlar jarayonida futbolchilarning tanasiga ortiqcha yuklamalarni berib qo'ygan bo'lsa, bu jarohatlanganlar soni oshishiga olib kelishi muqarrar.
O'yinchilarni muddatidan oldin maydonga qaytarish. Murabbiylar natijaga erishish bosimi ostida jarohatlangan futzalchilar to'liq tiklanmasidan ularni maydonga tushirishga urinib xatoga yo'l qo'yadi. Bu bevosita jarohat olish ehtimolini keskin oshirib yuboradi.
3. Boshqa omillar:
O'yinchilarning o'ziga etiborsizligi. Ayrim holatlarda futbolchilar o'z jismoniy holatiga etarli darajada etibor bermaydi yoki kichik jarohatlar, og'riqlarni etiborsiz qoldiradi, bu esa keyinchalik jiddiy jarohatlarga olib keladi.
Xulosa: Jarohatlanganlar safi ko'payishiga bir vaqtning o'zida bir necha omillar tasir qiladi. Tibbiy shtab ham, murabbiylar ham bu masalada birgalikda ishlashi kerak. SHuningdek, futzalchilar o'z jismoniy holatlarini nazorat qilishlari va tibbiy maslahatlarni to'g'ri qabul qilishlari ham muhim rol o'ynaydi.
O'zbekiston futzal milliy terma jamoasi Jahon chempionatida nega bunchalik ko'p xatoga yo'l qo'ydi?
O'zbekiston futzal terma jamoasining Jahon chempionatiga tayyorgarlik darajasini baholashda bir nechta jihatlar hisobga olinadi. Jamoaning so'nggi yillarda erishgan natijalari, o'yinchilarning individual mahorati, murabbiylar shtabining tajribasi va jamoaning xalqaro arenada raqobatbardoshligi tayyorgarlik darajasining asosiy ko'rsatkichlari hisoblanadi.
Terma jamoaning xatolari taktik, psixologik, jismoniy va texnik kamchiliklar bilan bog'liq. Jamoaning xatolariga tasir qilgan bazi asosiy omillar:
1. Tajriba. Tarkibdagi ko'plab futzalchilarda xalqaro tajriba etarli emas. Ular katta bosim ostida qolib, xato ketidan xato qilishdi, bazida ularni tanib bo'lmay qoldi. O'yinga moslashish va raqib texnikasi, tezkor qarorlari O'zbekiston futzalchilarini esankiratib qo'ydi.
2. Taktik xatolar. Ko'plab jamoalar kuchli pressing, yuqori tezlikda hujum qilish taktikasidan foydalangani fonida O'zbekiston himoyasida tushunarsiz xatolar sodir bo'ldi. Odatda agar jamoa murabbiy tomonidan o'rnatilgan himoyaviy tizimga to'liq moslasha olmasa, futzalchilar poziciya va o'zaro aloqani yo'qotsa, himoya shunaqa parokandalikka yuz tutadi.
Yuksak darajadagi o'yinlarda raqibning harakatlarini oldindan taxmin qilish va o'yinni o'qiy olish ham talab etiladi. Bu ko'nikmalar rivojlanmagan paytda joriy mundialdagidek, futzalchilar noto'g'ri qarorlar qabul qiladi va raqibga hujum qilish imkoni yaratiladi.
3. Bosim ostida o'ynash. Jahon chempionati kabi katta musobaqalarda futbolchilar katta psixologik bosimga duch keladi. Stress, ishonchsizlik yoki haddan tashqari motivaciya noto'g'ri qarorlarga va shoshma-shosharlikka olib keladi. Yosh futzalchilar yoki xalqaro tajribasi kam bo'lganlar bu bosim ostida xatolarga yo'l qo'yadi. Bu termamiz misolida to'pni to'xtata olmagan va to'p bilan qoqilib ketilgan epizodlarda yaqqol ko'zga tashlandi.
4. Jismoniy tayyorgarlik va charchoq. Agar futzalchilar yaxshi jismoniy tayyorgarlikka ega bo'lmasa yoki murabbiylar to'g'ri rotaciya qilmasa, charchoq paydo bo'ladi. CHarchoq o'z-o'zidan xatolarga va noto'g'ri qarorlarga olib keladi. Jahon chempionatida o'yinlar tezligi va intensivligi O'zbekiston futzalchilariga qiyinchilik tug'dirdi.
5. Texnik kamchiliklar. Noto'g'ri paslar uzatish va aniq zarbalarning deyarli yo'qligi yaqqol bilinib qoldi. Zarbalar aniqligining pastligi yoki hujumni yakunlashdagi texnik xatolar natijani ijobiy tomonga o'zgartirishga xalaqit qiladi, albatta.
6. O'yinga yondashuv. Murabbiylar o'yinga to'g'ri strategiyani tanlashi o'ta muhim. Ayniqsa, siz o'z uyingizda JCHda qatnashayotgan bo'lsangiz(!)
Jahon chempionatidek turnirda murabbiylarning qarorlari katta ahamiyatga ega, shuning uchun xatolar jamoaning umumiy o'yiniga salbiy tasir qiladi. Raqiblarning zamonaviy va dinamik o'yin uslublariga qarshi samarali javob berish uchun jamoa tezkor taktik qarorlar qabul qila olishi zarur. Umid qilamizki, terma jamoa ushbu musobaqadagi ishtirok bo'yicha to'g'ri xulosaga keladi va kelajakda yorqin g'alabalarni qo'lga kiritadi.
Eslatib o'tamiz, O'zbekistonsiz o'tadigan pley-off bahslari bugun, 24 sentyabrdan davom ettiriladi va 16 ta terma jamoa chempionlik uchun kurashga kirishadi.
SHerzod Nurmatov
Bosh sahifaga
158
