8 noyabr, seshanba kuni Amerika Qo'shma Shtatlarida umummilliy saylovlar bo'lib o'tadi. Amerikaliklar mamlakatning yangi prezidenti, vitse-prezidenti hamda AQSh Kongressi Vakillar palatasining to'liq tarkibini va Senatning uchdan birini, 12 shtat gubernatori va qator shahar merlarini saylab olishlari kerak. 

Aytish joizki, bu yilgi saylovlar Demokratik partiya nomzodi Hillari Klinton va Respublikachilar partiyasi nomzodi Donald Tramp o'rtasidagi bo'lib o'tgan "iflos" raqobat bilan yodda qoladigan bo'ldi. Ijtimoiy so'rovlarga ko'ra, amerikaliklarning aksariyati Klinton tomonga ko'proq yon bosmoqda. Agar u g'alaba qozongudek bo'lsa, AQSh tarixida ilk marotaba ayol siyosatchi davlat rahbari bo'ladi. Biroq, milliarder Tramp uni dog'da qoldirish imkoniyatiga ega. 

1960 yilda paydo bo'lgan an'anaga ko'ra, birinchi bo'lib Nyu Hempshir shtati shimolidagi Diksvill-Notch aholi punkti saylovchilari ovoz berishadi. Kanadadan 30 km uzoqlikdagi qo'rg'oncha aholisi roppa rosa yarim tunda (Toshkent vaqti bilan 10:00) mahalliy Balsams mehmonxonasida to'planishadi va oradan bir daqiqa o'tgach, ovoz berish jarayoni yakunlanadi. 

TASS muxbirining ma'lum qilishicha, mahalliy vaqt bilan tonggi 05:45da (Toshkent vaqti bilan soat 15-45) Atlantika okeani sohillaridagi mitti qo'rg'onlarda ovoz berish jarayoni boshlanadi. AQShning materik qismidagi eng so'nggi byulleten Alyaskaning Ad'yak qo'rg'onida mahalliy vaqt bilan soat 20:00da (Toshkent vaqti bilan 9 noyabr soat 10:00) qutiga tashlanadi. 

50 shtat va Kolumbiya federal okrugidagi ovoz byulletenlariga Hillari Klinton, Donald Tramp va Libertarian partiyasi nomzodi Geri Jonson ismi-sharifi kiritilgan. U ikki marotaba Nyu-Meksiko shtati gubernatorligiga saylangan. "Yashillar" nomzodi Jill Steyn esa 45ta shtatdagi byulletenlarga kiritilgan. 

Oxirgi marta o'tkazilgan umummilliy ijtimoiy so'rovlarga ko'ra, Klintonni saylovchilarning 45-47 foizi, Trampni 41-43 foizi qo'llab-quvvatlamoqda. Jonsonga 5-6 foiz, Steynga 2 foizga yaqin saylovchilar ovoz berishi mumkin. Bloomberg axborot xizmati tahliliga ko'ra, autsayder nomzodlar Nyu-Meksiko va Vashington kabi shtatlarda Klintonni ovozlardan mahrum etishi mumkin. Tramp esa, ular tufayli Arizona, Montana va Kolorado shtatlarida etarli ovoz to'play olmasligi ehtimol. Bu holat albatta, ikki etakchi nomzod natijalariga salbiy ta'sir etmay qolmaydi. 

Bu safargi saylovlarda, AQSh tarixida ilk marta 200 mlndan ortiq saylovchi o'z huquqidan foydalanadi, deb yozmoqda Politico nashri. So'nggi 8 yil mobaynida ularning soni 50 mlnga ko'paygan. Shu bilan birga, ularning sezilarli qismi saylov kunigacha o'zlarining siyosiy qarashini izhor qilishga ulgurgan. US Elections Project tadqiqot xizmatiga ko'ra, muddatidan avval ovoz berish huquqidan 41,1 mlnsaylovchi foydalangan. Ulardan eng ko'pi Florida (6 mlndan ortiq), Texas (4,4 mln) va Kaliforniya shtatlarida (4,1 mln) qayd etilgan. Ammo, ularning ovozlari saylov kuni hisobga olinadi. 

Aytish joizki, Amerikadagi prezidentni saylash jarayoni boshqa mamlakatlardagi bevosita saylovlardan sezilarli farq qiladi. Aslida, saylovchilar byulletendagi nomzod nomini belgilash bilan har bir shtatdan AQSh prezidentini saylash huquqiga ega bo'luvchi saylovchilarga ovoz bergan bo'lishadi. Shu bilan birga, shtatda qaysi nomzod g'olib chiqsa, ushbu hududdan saylovchilar ovozi to'lig'icha unga beriladi. Bunda, raqib tomonga berilgan ovozlar soni inobatga o'tmaydi. 

Amerika universiteti professori Elizabet Shermanning aytishicha, "saylovchilar bevosita prezident va vitse-prezidentni saylashmaydi, aksincha davlat rahbarini saylaydigan, ta'bir joiz bo'lsa, vositachilarni saylashadi". Ularning umumiy soni Vakillar palatasi va senatorlar, Kolumbiya federal okrugidan uch vakilning jami soniga teng bo'ladi.  Shunday qilib, 538 kishidan iborat saylovchilar kollegiyasining qo'llab-quvvatlashiga erishish uchun prezidentlikka nomzod ushbu kollegiyada o'zining tarafdorlari sonini kamida 270 nafarga etkazishi kerak. Nebraska va Men shtatlaridan tashqari barcha shtatlardagi qoidaga ko'ra, aksariyat ko'pchilik ovozni to'play olgan nomzod ushbu shtatning saylovchi-vositachilarining umumiy soniga egalik qiladi.

Saylov arafasida, The Wall Street Journal gazetasining yozishicha, Hillari Klinton demokratlar tarafdorlari ko'pchilikni tashkil etuvchi shtatlardan 183 saylovchiga ishonsa bo'ladi. 30 ovozga ega hududlarda g'alaba qozonish ehtimoli yuqori bo'lsa, 65 saylovchiga ega shtatlar uni qo'llab-quvvatlashga tayyorliklarini bildirishgan. Bularning yig'indisi esa - 278 ovoz bo'ladi. 

Bu borada Trampning o'rni biroz tahlikali deyish mumkin. U an'anaviy respublikachi shtatlarning 86ta ovoziga egalik qilishi aniq. Shuningdek, Tramp o'z partiyasi imkoniyatlari yuqori bo'lgan boshqa shtatlardan 71ta saylovchini o'ziga jalb qila oladi. Bundan tashqari, respublikachilarga yon bosuvchi shtatlarning 58 ovozi uning hisobiga o'tishi taxmin qilinmoqda. Shu bilan Tramp jami 215ta saylovchiga ega bo'lishi mumkin. 

45 nafar saylovchining ovozi esa, nomzodlarning u yoki bunisiga tegishi ham ehtimol. Odatda, Oq uy rahbarligi uchun kurash g'olibi saylovlar kunining kechasida aniq bo'lsa-da, uni rasman yakunlash jarayoni biroz uzoqqa cho'ziladi. Faqatgina 19 dekabrda Saylovchilar kollegiyasi yangi prezident va vitse-prezident uchun ovoz berishadi. 2017 yil 20 yanvarda yangi prezident qasamyod qabul qiladi va vazifasini bajarishga kirishadi. 

Prezidentlik uchun nomzodlar ovoz berish jarayonini o'zlarining saylov qarorgohida kuzatishadi. Donald Tramp Manhettenning Markaziy park yaqinida barpo etilgan 4 yulduzli New York Hilton Midtown mehmonxonasiga joylashgan. Hillari Klinton o'z tarafdorlarini Hadson daryosi sohilidagi Jacob K. Javits Convention Center ko'rgazmalar majmuasida kutib oladi. 

Saylovchilar ovozi hisoblangach, vositachilar soni 270 nafarga etgan nomzod saylovda g'alaba qozongan hisoblanadi. Mag'lub bo'lgan tomon esa, oshkora mag'lubiyatini tan olishi va raqibini g'alaba bilan qutlashi kerak bo'ladi. Ayni shu jarayon, yangi saylangan prezidentning "qonuniy g'olib deb tan olinishi yo'lidagi ilk qadam hisoblanadi". Biroq, saylovoldi kampaniyasining so'nggi bosqichida Tramp bir necha marotaba ovozlar qalbakilashtirilishi mumkinligini ta'kidlagani yodga olinsa, milliarder an'anaga rioya qilishi dargumon.