O'zbekiston terma jamoasi sobiq hujumchisi Ja'far Irismetov 2001 yilda Osiyoning eng iqtidorli hujumchilaridan biri sifatida "Spartak"ka taklif etilgan edi. Ammo u Moskvada bor iqtidorini ochib bera olmadi. Ja'far asosiy tarkibga kira olmadi, ammo "Spartak" bilan oxirgi chempionlikni qo'lga kiritgan futbolchilardan hisoblanadi. Ayni vaqtda "Obod" klubini boshqarayotgan Irismetov Rossiyaning "Chempionat.som" nashri bilan suhbatda bo'ldi va "Spartak"dagi olti oylik faoliyati haqida fikr bildirdi.
- Ja'far, siz "Spartak"da uzoq vaqt o'ynamadingiz, ammo oxirgi oltin medal o'sha vaqtda qo'lga kiritilgan edi. O'sha vaqtlar yodingizdami?
- O'shanda "Spartak"da avlodlar almashinuvi boshlangan edi. Yulduzlarning o'yini asta-sekin ortga ketishni boshlagan va ularning o'rniga qandaydir tushunib bo'lmas legionerlar kelayotgandi. "Spartak"dan ketganimdan so'ng jamoani kuzatishda davom etdim va legioner futbolchilar qaerdan kelayotganiga tushuna olmasdim. Bu borada menga "Zenit" ko'proq yoqadi. Ular o'z futbolchilarini reklama qiladilar va transferlardan daromad oladilar. "Spartak" esa avval legionerlarga katta pul sarflaydi va keyin arzimagan narhga ulardan qutulish payida bo'ladi. Nimaga shunday ekana?
- Kimdir sizni ham "tushunarsiz legioner" deb bilishi mumkin.
- Menga shunchaki ikkinchi imkoniyat berishmagan edi. Masalan mendan uch yil keyin sotib olingan Kavenagidan bir yil davomida gol kutishdi. KEyinchalik u o'zini ko'rsata oldi. Meni esa darhol "yiqitishgandi".
- Siz "Spartak"da qanday tez paydo bo'lsangiz, shuncha tez jamoadan ketdingiz. Jamoaga kelishingiz qanday bo'lgan edi?
- Men O'zbekiston chempionatida juda ko'p gol urardim. Ayniqsa 2000 yilgi mavsum juda omadli keldi. Men uchun qadrdon bo'lgan "Do'stlik"da 37 uchrashuvda 45 ta gol urishga muvaffaq bo'ldim. O'shanda jamoamiz bosh murabbiyiga Oleg Romantsevning yordamchisi Vyacheslav Grozniy chiqdi va menda "Spartak"da o'ynash imkoni borligini aytdi. Rossiyadan takliflar ko'p edi, ammo o'zingiz ham yaxshi tushunasiz: "Spartak", chempion, afsonaviy klub...
- Yangi maosh...
- "Spartak" tarkibida MDH Kubogiga borganimda hali shartnomam yo'q edi. Shu zahoti menga Kievning "Dinamo"sidan taklif bilan chiqishdi.
- Taklif ancha foydalimidi?
- Menga "Spartak"dagidan ikki barobar ko'p maosh va'da qilishdi. Ammo "Do'stlik"dagi odamimiz "Spartak" texnik direktori Shikunov bilan transferim borsida kelishib qo'ygandi. U menga bu haqida aytgandan so'ng: "O'zlaring hal qilinglar, axir sizlarga ham ikki barobar ko'proq taklif qilishgan bo'lsa kerak", - dedim. Ammo yakunda baribir "Spartak"ka o'tdim.
- "Spartak" sizga uy berdimi yoki bazada yashashga taklif qildimi?
- Men o'shandayoq oilali edim, shu sababli Sokolnikidan kvartira ijaraga olishdi. Shu bilan birga keyinchalik ko'tarma sifatida uch xonali kvartira berishni va'da qilishdi.
- Romantsev bilan ilk suhbatingiz yodingizdami?
- Meni Isroildagi yig'inga Grozniy chaqirdi. Etib borganimdan so'ng klub libosini berishdi. Birinchi mashg'ulot, men chigil yozdi mashqlarini o'tadim va hamma bilan birga shug'ullandim. Keyin esa ikkiga bo'linib o'ynadik va men to'rtta gol urdim. Mashg'ulotdan so'ng Romantsev chaqirdi va: "Sen kimsan?" deb so'radi. "Irismetov, O'zbekistondanman", deya javob berdim. Murabbiy meni maqtab qo'ydi: "Yaxshi o'ynading"..
- Romantsev siz yig'inga kelganingizni hatto bilmagan ekanmi?
- Bilgandim, menimcha. Balki shu tariqa tanishishni istagandir.
- Keyin nima bo'ldi?
- Yig'indagi har bir nazorat bahsida gol urdim, o'zimni ko'rsatdim. Moskvaga kelganimizdan so'ng aeroportda oldimga Romantsev keldi: "Xuddi shu tahlit o'ynayver, hammasi yaxshi bo'ladi", - dedi.
- "Spartak" tarkibidagi ilk rasmiy o'yiningiz "Bavariya"ga qarshi o'tkazildi...
- Myunxenda asosiy tarkibda maydonga tushdim. Biz 0:1 hisobida mag'lubiyatga uchradik, ammo men yomon o'ynamadim, shekilli. Keyin javob o'yinida Moskvada yana asosiy tarkibda o'ynadim...
- O'sha o'yinda qulay vaziyatdan gol ura olmaganingiz ko'pchilikning yodida. Balki hisobni tenglashtirganingizda "Spartak"dagi faoliyatingiz boshqacha kecharmidi?
- Menimcha o'sha urilmay qolgan golga juda katta e'tibor berib yuborishyapti. Agar urganimda ham o'sha gol shunchaki gollardan biri sifatida tarixda qolardi. Titov menga juda yaxshi pas berdi va men o'ng oyoq bilan tepishga urinib ko'rdim. Aslida esa shunchaki chap oyoqda tepib yuborish kerak edi. Shundan so'ng meni darhol zaxiraga olishdi. Bu esa kuchli ruhiy zarba bo'ldi, albatta.
- Alam qildimi?
- Men yosh bola emasman, albatta, ammo insoniylik jihatidan shunchaki ko'ngilni ko'tarib qo'yishsa bo'lardi. Har qanday murabbiy shunday qilgan bo'lardi. Nima bo'lganda ham bunday darajadagi o'yinda ilgari maydonga tushmaganman, Chempionlar ligasini esa faqat televizorda tomosha qilardim.
- Siz keyin "Spartak"da yana bir necha o'yin o'tkazdingiz.
- Afsuski gol ura olmadim. Mashg'ulotlar davomida astoydil ishlardim, ammo o'yin o'xshamasdi. Keyin meni zaxiraga o'tkazib qo'yishdi. Jurnalistlar matbuot anjumanida Romantsev va Grozniydan nimaga o'ynamayotganimni so'rashardi. Ular esa menda ruhiy muammo borligini ro'kach qilishardi.
- Sizda ruhiy muammo yo'qmidi?
- Men hech qachon urilmay qolgan goldan aziyat chekib yurmaganman. Hamma vaziyatlarni ham urish mumkin emasligini tushunardim. Futbolda hamma narsa bo'lishi mumkin.
- Romantsev bilan gaplashib olishga urinib ko'rmadingizmi?
- U hech kim bilan gaplashmasdi. O'zim ham nimaga o'ynamayotganimni so'rashni istamadim. Hammasini maydonda isbotlashga umid qilardim. Ammo bir safar Romantsevdan gaplashib olishni so'radim.
- U nima dedi?
- Unga vaziyatni tushuntirdim, yoshligimni va o'ynashni istashimni aytdim. Romantsev esa qisqa javob qildi: "Hamma savollarni Shikunovga berasan...".
- Siz bunga nima dedingiz?
- Men hayron qoldim: "Nimaga Shikunovga? Axir tarkibni siz aniqlaysizku". "Shikunovga bor, sen haqingda hamma gapni unga aytib bo'lganman", - deya takrorladi u. Shunday qilib "Spartak"da o'tkazgan butun davrim mobaynida bosh murabbiy bilan uch martagina gaplashdim. Yig'in vaqtida, aeroportda va o'shanda...
- Shikunov nima dedi?
- U meni Chempionlar ligasi uchun olganlarini aytdim. Meni shunchaki reklama qilib, qimmatroqqa sotishni istashgan ekan. Rossiya chempionatida esa mening keragim yo'qligini aytishdi. Chunki men "Spartak" tarbiyalanuvchisi emas edim.
- Xuddi shunday dedimi? Ochiq-oydin?
- Ishonmasangiz bu haqida uning o'zidan so'rashingiz mumkin.
- Yozda sizni Belarusning "Slaviya"siga ijaraga berib yuborishdi.
- "Spartak" ulardan hujumchi Roman Vasilyukni olishni istagandi. Uning o'rniga meni ijaraga berishmoqchi bo'ldi.
- Siz rozi bo'ldingizmi? Boshqa variantlar yo'qmidi?
- Menga Belarus chempionati mutlaqo qiziq emas edi. Ammo "Slaviya" Chempionlar ligasi saralash bosqichida o'ynardi. Shu sababli klub bilan guruh bosqichiga o'tishga umid qildim. O'shanda Evropa klublari nazariga tushishim mumkin bo'lardi. O'xshab qolgandachi? Boz ustiga pul masalasida ham men yutqazmadim.
- "Slaviya"da ham uzoq o'ynamadingiz.
- Afsuski Chempionlar ligasi o'xshamadi. Keyin men Moskvaga qaytdim. Kelishim hamono Shikunov qo'ng'iroq qildi. Meni avtomobiliga o'tirishga taklif qildi. U erda esa "Anji" vakili bor ekan. Maxalqal'aga ketish taklifini oldim.
- Rozi bo'ldingizmi?
- Aksincha, Maxachqal'ada yashashni istamasligimni aytdim, chunki bu oilam uchun xavfli edi. O'zingiz ham yaxshi bilasiz, o'sha vaqtlarda vaziyat ancha notinch edi. Biroq Shikunov shart qo'ydi: "Yo "Anji"ga ketasan, yoki dublda o'tirasan. Senga hatto zaxirada o'tirish imkonini ham bermaymiz". Men esa: "Qani menga va'da qilingan kvartira? Kvartiramni beringlar, men indamay o'tiraman", - deya qarshi hujumga o'tdim. Aslida menga hech qanday kvartira kerak emas edi, shunchaki, "Spartak" meni erkin agent maqomida qo'yib yuborishini istagandim. Men endi 25 yoshga to'lgandim va o'ynashni istardim.
- Shikunov rozi bo'ldimi?
- Yo'q, rad etdi. Meni katta pulga sotib olishgani va shartnoma bekor qilinmasligini aytdi. Shu bilan birga kvartira ham berishmadi, albatta. Kam o'ynaganimni ro'kach qilib turib olishdi.
- Maxachqal'aga qanday ketib qoldingiz? Sizni majburan yuborishmagandir?
- Tanlashga to'g'ri keldi, yo "Spartak"da o'tirasan, yoki "Anji"da o'ynaysan. Men ikkinchisini tanladim. Boz ustiga "Anji" ham kvartiraga etadigan pulni oylikka qo'shib beradigan bo'ldi.
- "Spartak"da o'tkazgan olti oylik faoliyatingiz qanday yodda qoldi?
- Titov va Parfenov yulduz edi, qolganlar esa - qora ishchilar. Jamoada hamjihatlik sezilmasdi. Mashg'ulotga kelardik, shug'ullanardik va tarqab ketardik. Ammo kim biladi deysiz, balki meni hech qaerga chaqirishmagandir (kuladi).
- Kuni bo'yi Sokolnikidagi kvartirangizda bo'larmidingiz?
- Yo'q, Shirko va Levitskiylarnikida mehmonda bo'lganman. Bu yigitlar ancha sodda edi. Yana Vasya Baranov bilan ham yaxshi kelishib ketganmiz, u menga o'zim uchun begona bo'lgan davlatga moslashishda yordam bergan. Yulduzlar bilan yaqinlashish esa juda qiyin edi (kuladi). Ammo jamoa faqat maydonda jamoa bo'lib qolmaydi. Boshqa vaqtlarda ham hamjihatlik kerak. Bir safar meni ham qaergadir o'tirishga chaqirishdi - Pisarev stadion oldidan meni mashinasida olib ketishga va'da berdi. Ammo aytilgan joyga hech kim kelmadi.
- Umuman aytganda alam qolgan.
- Hayron bo'lishingiz mumkin, ammo men baribir "Spartak"da o'ynaganimdan xursandman. 2008 yilda Moskvaga kelganimda bir kishi tanib qolib: "Axir sen "Spartak"da o'ynagan edingku! "Bavariya"ga chalqancha uslubda bergan zarbang yodingdami?" degan edi. Hatto O'zbekistonda ham o'sha zarbani ko'p eslashadi. Nima bo'lgan taqdirda ham, "Spartak" men uchun yaxshi reklama bo'lgan edi.
- "Spartak"da sizni hayron qoldirgan, Evropa darajasidagi haqiqiy yulduz bormidi?
- To'g'risini aytsam, yo'q. O'zingiz qarang, "Spartak"da o'sha vaqtlarda o'ynaganlardan kim Evropa darajasida o'ynab keta oldi? Masalan "Anji"da Ilya Tsimbalar yodimda qolgan edi. Men bunaqa iqtidorni boshqa hech qaerda ko'rmaganman. Yana Sergey Semakni ham yaxshi eslab qolganman - suyak-suyagigacha professional edi, haqiqiy inson! Bunday odamlar juda kam. "Anji"da Budun Budunov bilan do'stlashib ketgandim, u ham yaxshi inson edi.
- "Spartak"ka o'tishdan oldin TsSKAda o'ynashingiz mumkin edi.
- Ha, Dolmatovning vaqtida. Men uning boshqaruvi ostida "Chernomorets"da ham o'ynaganman. Yodimda, u "Spartak"ka qarshi kechgan o'yinda meni darhol asosiy tarkibga qo'ygan edi. Ammo bu o'yin Dolmatov uchun "Chernomorets"dagi so'nggi o'yin bo'ldi. Uchrashuv tugagani hamono murabbiy TsSKAga ketishini e'lon qilishdi. Men Dolmatovdan: "Oleg Vasilevich", bu qanaqasi axir? Meni siz olib kelgandingiz, endi o'zingiz ketib qolyapsiz?" deb so'radim. U esa meni TsSKAga chaqirishga va'da berdi. Biroq gubernator maoshimni oshirishini va qolishimni so'radi. Shu tariqa "Chernomorets"da qoldim.
- U erda bor yo'g'i 7 ta o'yin o'tkazdingiz.
- Yangi murabbiy - Sergey Butenko meni asosiy tarkibdan darhol olib tashladi.
- Nimaga?
- Hujumdagi raqobatchim - Sergey Burdin mashg'ulot davomida murabbiyga e'tiroz bildirdi: Nimaga xorijlik futbolchini asosiy tarkibga qo'yayotganini aytdi. Umuman, "Chernomorets"da butun boshli futbolchilar guruhi borligi va ular murabbiyga shikoyat qilganini o'shanda tushunganman. Shu tariqa tarkibdan tushib qoldim, ammo yaxshi formada edim. Vatanga qaytishga to'g'ri keldi, Samarqandning "Dinamo"siga taklif qilishdi.
- Dolmatov TsSKAga chaqirmadimi?
- Sal keyinroq chaqirdi. Meni Belgiyadagi yig'inga taklif qilishdi. Viza tayyor edi, ammo oxirgi daqiqalarda "Dinamo"dan qo'yib yuborishmadi.
- Nimaga?
- Men qaerdan bilaman? Shunchaki: "Shu erda o'ynaysan", deyishdi, tamom, vassalom. O'shanda bilasizmi klubda qanday odamlar bor edi? Samarqanddan TsSKA sport direktori Aval Shamxanovga qo'ng'iroq qilishdi va "Irismetov hech qaerga ketmaydi", deyishdi. Shu tariqa klubda qoldim. Aslida o'zim ham "Dinamo"dan ketishni istamagandim, chunki bosh murabbiy Mahmud Rahimov uchun jamoada qolgim kelgandi. Oradan olti oy o'tgach uni Osiyoning eng yaxshi murabbiyi, deb tan olishdi. Ammo Rahimovning keyingi taqdiri yomon bo'ldi.
- Nima bo'ldi?
- Taqdirlash marosimiga yo'l olganda avtohalokatga uchrab, vafot edi. Shundan so'ng mojarolar bilan "Do'stlik"ka qaytdim. O'sha erda faoliyatimni boshlagan edim.
- Va siz mavsumni ajoyib o'tkazdingiz, 37 o'yinda 45 ta gol urdingiz.
- Ha. O'shanda jamoamiz juda yaxshi edi. Barcha yigitlar ajoyib formada edim, o'zimning o'yinim ham o'xshab turgandi. Shu tariqa 45 ta gol urdim, ammo bu gollar yanada ko'proq bo'lishi ham mumkin edi. Ba'zan ortiqcha aldab yuborardim, yoki jamoadoshlarimga ochiq darvozaga gol urishi uchun pas berardim.
- Ko'ngilxushlik qilarmidingiz?
- Jamoamizda Hasanov va Xabibulin bor edi, ularga 100 ta golga biroz etmay turgandi. Shu sababli ochiq darvozaga urish uchun pas berardim.
- O'zbekiston terma jamoasi bosh murabbiyi Samvel Babayan yaqinda Chempionat.komga bergan intervyusida mahalliy futbol ko'tarilyapti, degan edi. Rostan ham shundaymi?
- Nima desam bo'ladi, Samvel Vyachaslavovich aytgan ruhda davom etaymi yoki o'z fikrimni bildiraymi? (Kuladi). Shaxsan o'zim bizning futbol rivojlanyapti emas, aksincha, ortga ketyapti, deb o'ylayman. Bolalar va o'smirlar futboli oqsayapti, mana yoshlar o'rtasidagi jahon chempionatiga chiqa olmadik. Biz oxirgi yillarda bunday musobaqalarda qatnashishga ko'nikib qolgan edik.
- Ammo milliy terma jamoada jahon chempionatiga chiqish imkoniyati bor.
- To'g'ri. Babayan kelgach natijalar o'xshayapti, ammo Eronga qarshi kechgan bahsda ko'p muammolar ko'rinib qoldi. O'zbekiston terma jamoasiga kuchli futbolchilar etishmaydi - Ahmedov va Denisov bor, ammo ular ketgach kim bilan o'rnini qoplaymiz? Men chempionatimizni yaxshi bilaman, har holda shu erda ishlayapman. Shunday ekan, terma jamoani kuchaytira oladigan o'yinchilarni ko'rmayotganimni aytishim mumkin.
- "Spartak"ka murabbiy sifatida qaytishni istaysizmi?
- Bu ertak bo'lar edi. Sizda shundoq ham o'z murabbiylaringiz etarli.
- Murabbiylik orzusi, ishtiyoqchi?
- Albatta menda ishtiyoq bor. Ammo Osiyodan chiqqan murabbiyga Rossiyada ishlash juda qiyin. Men Qurbon Berdiev emasmanku.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.