Angliya klublarini tushunish qiyin-a? So'nggi besh mavsumda avvalroq chempionlikni qo'lga kiritgan murabbiylarga chiqish eshiklari ko'rsatib qo'yildi: Roberto Manchini, Manuel Pellegrini, Joze Mourino va Klaudio Raneri. Ser Aleks o'z istagiga ko'ra futbolni tark etdi. Ammo u ham jamoasini chempion qilib ketdiki, shundan keyin “Yunayted”ga mamlakat taxti nasib qilmadi.
Biroq Arsen Venger o'z lavozimida ishlashda davom etadi. Bir necha yillardan buyon “Arsenal”ni chempion qila olmasa-da, butun dunyoda unga hurmat ko'zi bilan qaraydigan muxlislarni etarlicha topish mumkin. Tan olaman, o'zimga ham Vengerning ish uslubi yoqadi, “Arsenal” o'yinlarini qiziqish bilan tomosha qilaman. Chiroyli hammasi.
Angliyada Vengerning ustidan kulmagan kishini topish qiyin. Klub muxlislari bu borada ikkita alohida qatlamga bo'linib qolgan desam, adashmayman. Yarmi uning iste'fosini talab qilsa, yarmi boriga shukr qiladi. Ha, “Arsenal” chiroyli o'ynaydi, uning o'yinini ko'rib orom olish mumkin. Biroq futbol shunday narsaki, unda katta g'alabalar ko'proq qadrlanadi, shunday emasmi?
Mana shu Angliyada klublar byudjeti shu qadar shaffofki, qaysi futbolchi qancha olishidan tortib, klub uni qanchaga xarid qilganigacha hamma biladi. Muxlislar tashrifidan qancha pul tushayotgani, teletranslyatsiyalardan klub qancha ishlayotgani, reklama daromadlari ochiq bayon qilinadi. Erinmagan har qanday kishi xomcho't qilib, kirdi-chiqdini hisob-kitob qilish imkoniyatiga ega. Vaholanki klublar davlat byudjetiga qo'lining uchini ham urmaydi, shunda ham jamoatchilik oldida hisob topshirishni o'ziga ep ko'radi.
Bizning O'zbekistonda klublar byudjeti shu qadar sirliki, qaysi futbolchi qancha olishidan tortib, klub uni qanday olib kelganicha asosan hech kim bilmaydi. Balki futbolchining o'zi ham aniq bilmasligi mumkin. Muxlislar tashrifidan tushadigan pullarning qanchasi inkasatsiya qilinadi-yu, qanchasi yashiriladi, aytish qiyin. Teletranslyatsiyadan klublar bir tiyin ishlab topmaydi, chunki Oliy ligani ko'raman deb o'lib qolayotganlar soni ham ko'p emas. Reklama daromadlari bayon qilinishi mumkin, rahbariyatga hisob topshirilayotganda. Erinmagan kishi xomcho't qilib, kirdi-chiqdini hisob-kitob qilsa, esi kirdi-chiqdi bo'lib qolishi ham mumkin. Vaholanki klublar davlat byudjetidan boshqasiga qo'lining uchini urishni bilmaydi, shunda ham jamoatchilik oldida hisob topshirishni o'ziga ep ko'rmaydi.
O'zbekiston klublarini tushunish qiyin-a? So'nggi besh mavsumda yaxshi natija qayd etgan murabbiylarga chiqish eshiklari ko'rsatib qo'yildi: Tachmurod Agamurodov, Murod Ismoilov, Mirjalol Qosimov, Samvel Babayan. So'nggi ikki mutaxassis terma jamoasiga yordam beraman deb ketdi. Ammo ular jamoasini chempion qilib ketgandiki, shundan keyin na “Paxtakor”ga, na “Bunyodkor”ga mamlakat taxti nasib qildi.
Biroq Sergey Lushchan va Ro'ziqul Berdiev o'z lavozimida ishlashda davom etadi. Bir necha yillardan buyon jamoasini chempion qila olmasa-da, O'zbekistonda ularga hurmat ko'zi bilan qaraydigan muxlislarni etarlicha topish mumkin. Tan olaman, o'zimga ham Lushchan va Berdievning ish uslubi yoqadi, jamoalari ishtirokidagi o'yinlarni tomosha qilaman. Chiroyli hammasi.
Biroq O'zbekistonda ham ularning ustidan aqalli bir marta kulmagan kishini topish qiyin. Klub muxlislari bu borada ikkita alohida qatlamga bo'linib qolgan desam, adashmayman. Yarmi ularning iste'fosini talab qilsa, yarmi boriga shukr qiladi. Ha, ularning klublari chiroyli o'ynamoqda, o'yinini har qalay ko'rish mumkin. Biroq futbol shunday narsaki, unda katta g'alabalar ko'proq qadrlanadi, shunday emasmi?
Angliya va O'zbekiston futbolini solishtirish aslida jiddiy xato. Biroq misol uchun tariqasida olib ko'rganim uchun aybga buyurmaysiz. “Arsenal” rahbariyati Vengerning jamoaga foydasini, u tanlagan futbolchilar o'yinini ko'rish uchun qancha muxlis intilayotganini va bundan qancha pul kelayotganini hisob-kitob qilib, muxlislarga hammasini tushuntirib berishi mumkin. Roberto Manchini va Manuel Pellegrini nimaning evaziga chempion bo'lgan-u, Raneri qanday qilib oltin medallarni qo'lga kiritdi, tushunish qiyin emas. Bizda ham balki shundaydir. Murod Ismoilov “Paxtakor”ni chempion qilganidan ko'ra, odamlar ko'proq Babayanning xizmatlarini eslaydi, to'g'rimi? Ammo na “Bunyodkor” va na “Nasaf” borini muxlislarga asoslab beradi. Ro'ziqul Berdiev jamoasi uchun sarf etiladigan pul Oliy liga klublari orasida to'rtinchi yoki beshinchi deb eshitganim bor, demak, uchinchi o'rin balki yomon emasdir? Buxoro hokimiyati 2016 yilgi mavsum “Buxoro” byudjet borasida Oliy liganing ikkinchi jamoasi ekaniga oydinlik kiritdi, natijaning to'rtinchi bo'lgani esa hokimlikning e'tiroziga sabab bo'lgani tushuntirildi. Biroq shaffoflik shu darajada ko'rinmaydiki, “Buxoro” biz ikkinchimiz deb turganida ham kim birinchi, kim uchunchi yoki to'rtinchi bilmaymiz. Bilganimizda balki Lushchan va “Bunyodkor”ning ham, “Lokomotiv”ning ham, “Dinamo”ning ham holati ko'rinardi. Ko'rinmagani uchun ham bizda Ranerilar chiqmaydi, masalan qachondir Shkvirin eng kam byudjet bilan yaxshiroq natija qayd etib qo'ygan bo'lsa ham, biz buni bilolmay qolganmiz.
Shaffoflik baribir yaxshi narsa. Biz futbolchining oyligini bilishimiz shart emas. Biroq jamoaning futbolchilarga sarf etadigan umumiy maoshini, klublarning oldi berdisi va umumiy byudjetini bilishga haqlimiz. Butun boshli davlat o'z aholisi uchun hisob topshirganida, Oliy liga klublari kim bo'libti, to'g'rimi?
Diyor IMOMXO'JAEV, «Erudit Sport» gazetasi
— deya xabar beradi uff.uz nashri.