Tavsiya qilamiz:
UzBARCA.COM - FC Barcelona Muxlislar sayti !!!
" Real madrid " muxlislari sayti !!!
"FUTBOL TV " Yangiliklar !!
" Real madrid " muxlislari sayti !!!
"FUTBOL TV " Yangiliklar !!
Uch karra tasodif yoxud statistika barchasidan xabardor (InterFUTBOL blogi)
Sports.ru saytining «Uzbekskaya kuxnya» blogida Aleksandr Xorin muallifligidagi navbatdagi maqola chop etildi. Astoydil e'tibor qaratilsa, unda qayd etilgan statistik ma'lumotlarning to'purarlar muvaffaqiyati bilan uzviy bog'liqligi oydinlashadi.
Statistikaning siri bormi?
Menga ushbu blog orqali maqola berish taklifini bildirishganida o'ylanib qoldim: «Mualliflar jamoasidagi «xilma-xillik» maqolalarda o'z aksini topishi uchun nimalarga e'tibor qaratish lozim? Shunday ekan, eng avvalo, o'ta nozik masala yuzasidan suhbatlashsak:
«Statistika hamma narsadan xabardor».
Bu o'rinda savolni boshqacharoq tarzda ham qo'yish mumkin: bizga barcha statistika ma'lummi o'zi? Balki yaqin kelajakda qayd etilgan faktlarning biz bilmagan boshqa jihatlari ham bordir?
Keling, barchasini boshidan boshlaylik.
Ma'lumki, O'zbekiston chempionatining ilk mavsumi 1992 yilga to'g'ri keladi... Turli sabablarga ko'ra, unda 17ta jamoa ishtirok etgan.
Finishga bir xil - 51 ochkodan (u paytlari g'alaba uchun 2 ochko berilardi) to'plagan ikki jamoa - «Paxtakor» (Toshkent) hamda «Neftchi» (Farg'ona) etib kelishdi. Poytaxtliklar hammadan ko'p to'p kiritgan bo'lsalar (bir o'yinga 2,94ta gol), Farg'ona klubi darvozasidan eng kam to'p olib chiqqan jamoaga aylangandi - 14ta (bir o'yinga 0,44ta gol). Jamoalarning g'alabalari soni ham deyarli bir xil edi - 24ta va 23ta.
Natijada, har ikki klub chempion sifatida e'lon qilindi! (Tarixchilarga savol: «Shunga o'xshash holat boshqa birinchiliklarda ham ro'y berganmi?»)
Mana, endi eng qizig'i!
Sobiq ittifoq chempionatida O'zbekiston klublari ham ishtirok etgan kezlari oliy liganing ikki mavsumida 17ta jamoa ishtirok etgan.
1964 hamda 1970 yillarda shunday bo'lgan. Va har ikkisida ham finishga bir xil ko'rsatkichga ega ikkita jamoa etib kelishgan. Dastlabkisida Tbilisining «Dinamo» hamda Moskvaning «Torpedo» klublari 46 ochkodan to'plashgan. Keyingisida esa Rossiya poytaxtining ikki klubi - TsDKA hamda «Dinamo» 45 ochkodan jamg'arishdi. Buni uch karra tasodif, deb atash mumkinmi? Mazkur faktga taalluqli belgini aniqlash mas'uliyatini o'z zimmamizga olmaymiz, yaxshisi bu bilan mazkur yo'nalishga befarq bo'lmaganlar shug'ullansinlar. Kim biladi deysiz, ushbu yumushga astoydil kirishsalar futbol tarixida qayd etilgan bundanda qiziqarliroq ma'lumotlarni topa olishar.
Demak, davom etamiz. Tasodiflarga e'tibor qaratarkanmiz, uning ro'y berishiga aniq omil sabab bo'lganini yoddan chiqarmaymiz - ob-havo. Har ikki o'yin Toshkentda o'tkazildi. Dastlabki bahsda tbilisiliklarning qo'llari baland keldi. Ular Moskva «avtozavodchilari»ni 4:1 hisobida engishdi. Keyingi holatda esa ikkita o'yin o'tkazishga to'g'ri keldi. Ilk bahsda hisob ochilmadi - 0:0. Dramatik tarzda kechgan o'ziga xos javob uchrashuvida «armiyachilar» zafar quchishdi. O'sha tarixiy to'qnashuvda mashhur darvozabonimiz Yuriy Pshenichnikov ham qatnashib, mamlakat chempioniga aylangandi.
Albatta, to'purarlik jasorati hamda uning o'ziga xos jihatlariga ham to'xtalmay iloj yo'q!
Bir qarashda ushbu mavzuga har taraflama sayqal berib ulgurilgandek, go'yo. Shunday bo'lsada, maksimal barqarorlik hamda uning jamoalar soniga aloqadorligi haqida gapirib o'tmoqchimiz. O'zbekistonning eng yaxshi goleadorlari qayd etgan ko'rsatkichlarga nazar tashlab, ularning bitta o'yinda raqib darvozasini bir va undan ortiq marta ishg'ol qilishganini e'tirof etish mumkin.
Kriteriya quyidagicha ko'rinishga ega: jamoaning muayyan chempionatdagi o'yinlari soni urilgan gollar soniga bo'linadi. Natijada paydo bo'ladigan mulohazalar zanjirini anglash u qadar qiyinchilik tug'dirmaydi: futbolchilar hamma uchrashuvlarda ham muvaffaqiyat qozonavermaydilar. O'yinchi maydonga tushsada, formani yo'qotgan yoki tuzalmagan jarohati bilan o'ynayotgan bo'lishi mumkin. Demak, futbolchining maydonda yo'qligi - u qatnashmagan o'yinni biz aytayotgan absolyut barqarorlik ko'rsatkichlariga qo'shmaslikka sabab bo'lolmaydi. Zero, ushbu ko'rsatkichning futbolchi qatnashishi ko'zda tutilgan umumiy o'yinlar soniga ham bog'liqligi bor.
1997 yili Ja'far Irismetov 34ta gol urdi. O'sha mavsumda 18ta jamoa qatnashgani va o'yinlar soni 34taligini inobatga olsak, har bir o'yinga 1,00tadan gol to'g'ri keladi. Aynan shu hujumchi 2000 yili Toshkent viloyatining «Do'stlik» klubi sharafini himoya qilgan kezlari o'ziga xos rekord natijani qayd etgandi. O'sha mavsum O'zbekiston chempionatida 20ta jamoa ishtirok etganini inobatga olsak, 38ta o'yin o'tkazilgan. Demak, Irismetov urgan gollar soni har bir bahsga 1,18tadan to'g'ri keladi.
«Navbahor»ning sobiq hujumchisi Shuhrat Mirxoldirshoev esa 2004 yili 14ta jamoa qatnashgan chempionatda 31ta gol urgan. Bu esa o'rtacha hisobda 26ta o'yinda 1,19ta gol degani. Aynan shu yili «Nasaf»da to'purarlik salohiyatini namoyish etgan Zafar Xolmurodov raqiblar darvozasini 29 marta ishg'ol qilgan (har bir o'yinda 1,11ta gol).
Nihoyat, 2005 yili «paxtakorchi» Anvar Soliev 26ta o'yinda 29 marta to'p kiritgan. Ko'rsatkich yana 1,11ga teng.
Davomi InterFUTBOL gazetasi blogida.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.
Statistikaning siri bormi?
Menga ushbu blog orqali maqola berish taklifini bildirishganida o'ylanib qoldim: «Mualliflar jamoasidagi «xilma-xillik» maqolalarda o'z aksini topishi uchun nimalarga e'tibor qaratish lozim? Shunday ekan, eng avvalo, o'ta nozik masala yuzasidan suhbatlashsak:
«Statistika hamma narsadan xabardor».
Bu o'rinda savolni boshqacharoq tarzda ham qo'yish mumkin: bizga barcha statistika ma'lummi o'zi? Balki yaqin kelajakda qayd etilgan faktlarning biz bilmagan boshqa jihatlari ham bordir?
Keling, barchasini boshidan boshlaylik.
Ma'lumki, O'zbekiston chempionatining ilk mavsumi 1992 yilga to'g'ri keladi... Turli sabablarga ko'ra, unda 17ta jamoa ishtirok etgan.
Finishga bir xil - 51 ochkodan (u paytlari g'alaba uchun 2 ochko berilardi) to'plagan ikki jamoa - «Paxtakor» (Toshkent) hamda «Neftchi» (Farg'ona) etib kelishdi. Poytaxtliklar hammadan ko'p to'p kiritgan bo'lsalar (bir o'yinga 2,94ta gol), Farg'ona klubi darvozasidan eng kam to'p olib chiqqan jamoaga aylangandi - 14ta (bir o'yinga 0,44ta gol). Jamoalarning g'alabalari soni ham deyarli bir xil edi - 24ta va 23ta.
Natijada, har ikki klub chempion sifatida e'lon qilindi! (Tarixchilarga savol: «Shunga o'xshash holat boshqa birinchiliklarda ham ro'y berganmi?»)
Mana, endi eng qizig'i!
Sobiq ittifoq chempionatida O'zbekiston klublari ham ishtirok etgan kezlari oliy liganing ikki mavsumida 17ta jamoa ishtirok etgan.
1964 hamda 1970 yillarda shunday bo'lgan. Va har ikkisida ham finishga bir xil ko'rsatkichga ega ikkita jamoa etib kelishgan. Dastlabkisida Tbilisining «Dinamo» hamda Moskvaning «Torpedo» klublari 46 ochkodan to'plashgan. Keyingisida esa Rossiya poytaxtining ikki klubi - TsDKA hamda «Dinamo» 45 ochkodan jamg'arishdi. Buni uch karra tasodif, deb atash mumkinmi? Mazkur faktga taalluqli belgini aniqlash mas'uliyatini o'z zimmamizga olmaymiz, yaxshisi bu bilan mazkur yo'nalishga befarq bo'lmaganlar shug'ullansinlar. Kim biladi deysiz, ushbu yumushga astoydil kirishsalar futbol tarixida qayd etilgan bundanda qiziqarliroq ma'lumotlarni topa olishar.
Demak, davom etamiz. Tasodiflarga e'tibor qaratarkanmiz, uning ro'y berishiga aniq omil sabab bo'lganini yoddan chiqarmaymiz - ob-havo. Har ikki o'yin Toshkentda o'tkazildi. Dastlabki bahsda tbilisiliklarning qo'llari baland keldi. Ular Moskva «avtozavodchilari»ni 4:1 hisobida engishdi. Keyingi holatda esa ikkita o'yin o'tkazishga to'g'ri keldi. Ilk bahsda hisob ochilmadi - 0:0. Dramatik tarzda kechgan o'ziga xos javob uchrashuvida «armiyachilar» zafar quchishdi. O'sha tarixiy to'qnashuvda mashhur darvozabonimiz Yuriy Pshenichnikov ham qatnashib, mamlakat chempioniga aylangandi.
Albatta, to'purarlik jasorati hamda uning o'ziga xos jihatlariga ham to'xtalmay iloj yo'q!
Bir qarashda ushbu mavzuga har taraflama sayqal berib ulgurilgandek, go'yo. Shunday bo'lsada, maksimal barqarorlik hamda uning jamoalar soniga aloqadorligi haqida gapirib o'tmoqchimiz. O'zbekistonning eng yaxshi goleadorlari qayd etgan ko'rsatkichlarga nazar tashlab, ularning bitta o'yinda raqib darvozasini bir va undan ortiq marta ishg'ol qilishganini e'tirof etish mumkin.
Kriteriya quyidagicha ko'rinishga ega: jamoaning muayyan chempionatdagi o'yinlari soni urilgan gollar soniga bo'linadi. Natijada paydo bo'ladigan mulohazalar zanjirini anglash u qadar qiyinchilik tug'dirmaydi: futbolchilar hamma uchrashuvlarda ham muvaffaqiyat qozonavermaydilar. O'yinchi maydonga tushsada, formani yo'qotgan yoki tuzalmagan jarohati bilan o'ynayotgan bo'lishi mumkin. Demak, futbolchining maydonda yo'qligi - u qatnashmagan o'yinni biz aytayotgan absolyut barqarorlik ko'rsatkichlariga qo'shmaslikka sabab bo'lolmaydi. Zero, ushbu ko'rsatkichning futbolchi qatnashishi ko'zda tutilgan umumiy o'yinlar soniga ham bog'liqligi bor.
1997 yili Ja'far Irismetov 34ta gol urdi. O'sha mavsumda 18ta jamoa qatnashgani va o'yinlar soni 34taligini inobatga olsak, har bir o'yinga 1,00tadan gol to'g'ri keladi. Aynan shu hujumchi 2000 yili Toshkent viloyatining «Do'stlik» klubi sharafini himoya qilgan kezlari o'ziga xos rekord natijani qayd etgandi. O'sha mavsum O'zbekiston chempionatida 20ta jamoa ishtirok etganini inobatga olsak, 38ta o'yin o'tkazilgan. Demak, Irismetov urgan gollar soni har bir bahsga 1,18tadan to'g'ri keladi.
«Navbahor»ning sobiq hujumchisi Shuhrat Mirxoldirshoev esa 2004 yili 14ta jamoa qatnashgan chempionatda 31ta gol urgan. Bu esa o'rtacha hisobda 26ta o'yinda 1,19ta gol degani. Aynan shu yili «Nasaf»da to'purarlik salohiyatini namoyish etgan Zafar Xolmurodov raqiblar darvozasini 29 marta ishg'ol qilgan (har bir o'yinda 1,11ta gol).
Nihoyat, 2005 yili «paxtakorchi» Anvar Soliev 26ta o'yinda 29 marta to'p kiritgan. Ko'rsatkich yana 1,11ga teng.
Davomi InterFUTBOL gazetasi blogida.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.
Bosh sahifaga
466