Futbol orqasida jirkanch ishlar bo'ladi, chunki bunga pul aralashgan, manfaatlar to'qnashuvi yotadi unda.
Siz “Bunyodkor” yoki “Paxtakor” klubi futbolchilarining shartnomasi qanchaga mo'ljallangani haqida bilasizmi? Shaxsan menga bunday masalalar qorong'u. Nafaqat Toshkent klublari, balki viloyat jamoalarining shu mavzudagi ishlari haqida hech qanday ma'lumotga ega emasman. “Arsenal”da Sanches qancha qolishi, “MYu” va Zlatanning kelishuvi yoki Hames “Real”dan nima talab qilayotgani, uning istaklari haqida bilib turaman. Biroq yonginamda hayot kechirayotgan futbolchilarning sharoit yoki ahvolini bilmayman.
Televidenieda ishlaganimda g'alati bir holat bor edi. Ishchi-xodimlar bir-birining oylik-maoshi, gonorari qancha ekani haqida ma'lumotni osongina qo'lga kirita olardi. Bu bir tomondan yaxshi, go'yoki hammasi nazoratda turgandek. Ikkinchi tomondan esa yomon, asosiy ishi qolib, kim qancha topayotgani va nega shuncha topayotganini muhokama qilishni yaxshi ko'radigan odamlar bor edi.
Hozir ishlayotgan joyimda esa men qancha olishimni hamkasbim bilmaydi va hamma asosiy ishini qiladi. Chunki rahbariyat bilan hamma alohida kelishadi. Aslida zamon talabi ham shu. Men bilan vazifasi bir xilda bo'lgan, biroq salohiyatida farq ko'rinadigan ishchi bilan bir xil maosh olishni istamayman. Televidenieda esa shunday, o'z nomiga ega bo'lgan, muxlislari nisbatan ko'p ishchi bilan, ko'rsatuvini odamlar deyarli ko'rmaydigan jurnalist bir ish uchun bir xil maosh oladi. Xullas, siz bilgan sotsializmdan bu. O'ylab ko'ring, Ramos va Matyo himoyachilar va bir xilda maosh olsa… Kim uchundir adolat mezonlari shunda ko'rinadi, vaholanki Ramos o'zini hurmat qilgan futbolchi sifatida bunga rozi bo'lmaydi. Chunki u o'zining kuchiga, imkoniyatlariga ishonadi va jamoasiga nima bera olishini biladi.
Birinchi va ikkinchi ishimdagi asosiy farq shundaki, ularning biri davlat korxonasi, ikkinchisi xususiy. Ya'ni, birinchisi xohlasang shu, xohlamasang katta ko'cha deyishi mumkin. Davlat korxonasidagi asosiy shior — “nezamenimiix net” (o'zbekcha muqobilini topib bergan do'stlarimizdan xursand bo'lardim). Ikkinchi korxona esa xususiy bo'lgani uchun ham chiqim hamda daromadlarini jiddiy nazorat qiladi. U kuchlilarni, saralarni jamlashga harakat qiladi. Mayli, oddiyroq ishchidan ko'proq to'lasin, lekin o'sha ishchi foyda olib kelsin. Davlat korxonasi kabi, hammaga bir xilda to'layman deb, qo'l qovushtirib o'tira olmaydi. Biz o'rganmoqchi bo'layotgan kapitalizm asoratlari shunda ko'rinadi. Bularning futbolga nima aloqasi bor dersiz. Tushuntirishga harakat qilaman.
Futbol klublari ham davlat korxonasi. Juda ko'pchiligi davlat puliga yashaydi. Aytaylik, “Metallurg” klubi futbolchilari zavod ishchisi sifatida oylik olishi mumkindir, qolgan jamoalarda esa boshqacha. Ramos va Matyo turlicha futbolchilar bo'lganidek, Andreev hamda To'xtaxo'jaevning topishida ham farq bor. Ammo futbol klublari o'zi pul topib ko'rsa, vaziyat yanada o'zgarishi mumkin. Chunki Ronalduning qancha topayotganini Beyl, Messining oyligini Suares bilib turishi Evropada katta muammo keltirib chiqarmaydi. Neymar Messidek pulni talab qilishga haqli, “Barsa”ga kerak bo'lsa, topib berishadi, oshirib yuborgan bo'lsa, sotib qutulishadi. Nega? Chunki Neymar pulga olingan, yillar davomida uni boqish uchun katta pul harj qilingan. Demak, “Barselona” yo pul ishlab olishi yoki katta maqsadlar yo'lida uni berib qo'ymaslikning tadorigini ko'rishi shart.
Masalan bizda kun mavzusi Javohir Siddiqovning Qo'qondan Toshkentga qaytib kelishi deylik. Uning shartnomasi qachongacha, “Paxtakor” uni sotmoqchi bo'lsa, “Qo'qon—1912”dan qancha istashi haqida kimdadir ma'lumot bormi? Men futbolchi va murabbiyning oyligini bilishimiz shart deb turib olmoqchi emasman, barakasini bersin. Biroq kuniga davlat yarayotgan klublar jilla qursa shartnomalar qanchaga mo'ljallanganini yashirmasligi tarafdoriman. Mana shunday holatda “Bunyodkor” yoki “Paxtakor”dan ketayotgan rahbar PFLga yashirincha chiqish qilib, shartnomalarni o'zgartirishi uchun imkon qolmaydi. Ya'ni, ketishi oldidan menga ham emas, senga ham emas qabilida ish ko'rolmaydi. Chunki odamlar biladi Shomurodovning shartnomasi qachon tugaydi, Sergeev qachon erkin agentga aylanadi. Klublar olib qolishni istasa, ularning sharoitini yaxshilaydi, ko'zi etmasa, sotish harakatiga tushadi. Hozir esa kimdir o'z manfaatidan kelib chiqib qig'ir ish qilsa, unda sharoit bor. Masalan, Babayan yoki Boboev Sergeev yoki Hamdamovning 4 yillik shartnomasini ketishi oldidan 1 yillik qilishi, bundan esa o'z manfaati yo'lida foydalanishi juda ham mumkin. Chunki siz-u biz hech narsani bilmaymiz. Yutqazganida esa “Paxtakor” va “Bunyodkor”ga o'xshagan klublar yutqazadi. Bizning maqsadimiz nima? Aksariyat klub rahbarini boqishmi yoki futbolni rivojlantirish?
Vaqti kelib kimnidir kavlashtirgandan ko'ra, o'z vaqtida o'sha qing'ir ishga eltuvchi yo'lni yo'qotish, ishni shaffoflashtirish jinoyatni kamaytiradi, shunday emasmi? Hozir esa futbolchilar, rahbarlar yutmoqda, futbol emas, o'ylab ko'ring.
Diyor IMOMXO'JAEV
— deya xabar beradi uff.uz nashri.