Evropaning bir qator mamlakatlarida o'z muxlislariga ega bo'lgan Andrey Kanchelskis yana katta futbolga qaytdi. O'z vaqtida «MYu», «Fiorentina» va «Reynjers» kabi jamoalar safida to'p surgan yarim himoyachi endi Rossiyaning «Solyaris» klubiga rahbarlik qiladi. «Futbol» haftanomasi muxbiri bilan bo'lgan suhbatda Kanchelskis o'zining futbol xususidagi fikrlari bilan o'rtoqlashdi.
HOZIRDA HAMMA FUTBOL BILIMDONI
- «Solyaris»ga qay tariqa kelib qoldingiz?
- To'satdan, albatta: jamoadan taklif tushgach, mutasaddilar bilan uchrashdim. Bir haftalik London safaridan qaytganimdan so'ng bafurja suhbatlashib, bir to'xtamga keldik. Klub rahbarlariga futbol sohasidagi nuqtai nazarimni bayon etdim. Ular diqqat bilan tinglab, shartnoma taklif etishdi.
- Angliya va Italiyadagi nomdor klublarda faoliyat yuritgan kishi uchun Rossiya futboliga qaytish ajablanarli emasmi?
- Yo'q, biz hammamiz bir maqsad yo'lida ishlaymiz. Balki mening xorijda to'plagan tajribam ko'proq naf keltirar. Shogirdlarimga shunday deyman: «Men o'ynagan erlarga intilish kerak». Balki bu yosh futbolchilar uchun turtki bo'lar. Axir bizda maktablar yo'q. Istagan kishi murabbiylik qilishi mumkin. Bu erdagilarning hammasi futbol bilimdonlari. Hatto deputatlar ham futbolni muhokama qilish bilan bandlar. Asosiy muammo mana shunda.
- Bundan 6 yil burun Rossiya PFL jamoasida ish boshlagan edingiz. Yuqoriga ko'tarilish bo'lgani yo'q. O'zingizda bu bosqichni bosib o'tdim, degan fikr yo'qmi?
- Risoladagidek klubda ishlashni hamma xohlaydi, albatta. Biroq bu juda ko'p omillarga bog'liq. O'z vaqtida «Torpedo-ZIL» bilan FNL (Rossiya 1-ligasi)ga chiqishimiz lozim edi. Ammo tashqi unsurlar bunga imkon bermadi. Bizda havaskor mutaxassislar, muttahamlar ko'p. Ular futbolni yakson qilishadi. Biz 2-o'rin bilan FNLga chiqolmadik. 5-o'rindan joy olgan «Fakel» esa yo'llanmani qo'lga kiritdi! Bunday munosabat futbolda ishlash istagini bildirgan barcha vijdonli kishilarning hafsalasini pir qiladi. Shu muttahamlar tufayli futbolimiz oqsamoqda.
- Jamoalarda nafaqat murabbiylik, balki rahbarlik lavozimlarida ham faoliyat yuritgansiz. Bu jihat mutasaddilar bilan muloqot qilishda sizga qo'l keladimi?
- Albatta. Bir maqsad yo'lida mehnat qilar ekanmiz, doimo yordam berishga intilaman. Kimningdir o'rnini egallab olishni istamayman. Ayrimlar buni tushunishmaydi. «UFA»da ajoyib bir kishi bo'lgan - bosh direktor. U futbol tizimida hech qachon ishlamagan mansabdor shaxs edi. Negadir meni o'z o'rniga da'vogar, deb hisoblagandi. Istagim esa futbolchilarga ustozlik qilish edi. Afsuski, u xatosini kech tushundi.
- So'nggi 6 yil ichida Rossiya futbolida ijobiy siljishlar yuz berdimi?
- Hozircha faqat salbiy jihatlar ko'zga tashlanmoqda. Umid qilamanki, JCh-2018 ijobiy o'zgarishlarga turtki bo'ladi - infratuzilma sifati ortadi, yangi stadionlar barpo etiladi. Muhimi - sun'iy qoplamali maydonlarni qurishmasa bo'lgani. O'ylashimcha, maktab-internatlarni qaytadan tiklashimiz lozim. Akademiyalardan foyda yo'q. Ularning o'zi yomon emas, ammo bitiruvchilar faqat oliy ligada to'p surishni o'ylashadi. Deylik, «Zenit» yoki «Spartak» tarbiyalanuvchilari o'zlarini buyuk, deb hisoblashadi. Amalda esa to'pga durustroq zarba berishni ham bilishmaydi. Ularning fikricha, klub libosini kiydingmi, tamom - professionalsan! Nijniy Novgorodda 4 oylab maoshsiz to'p surganmiz. Bunday vaziyatda ro'zg'or tebratish mumkinmi? Imkoniyat yo'q bo'lsa, ochig'ini aytishsin, jamoa tarqatib yuboriladi. «PLni 12ta jamoaga qisqartiraylik», deb necha marta aytganman. «Spartak», TsSKA, «Zenit» va «Dinamo» ikki martadan emas, 4 martadan o'zaro kuch sinashsinlar. Bellashuvlar keskinligi oshadi, stadionlar liq to'ladi. Moliyaviy muammolarga duch kelgan jamoalardan voz kechilsin! Shunchaki, vaqt o'tkazish uchun to'p surishdan nima foyda?! Nahotki, prezidentdan yordam so'rash bilan futbolni rivojlantirish mumkin bo'lsa?
- Sun'iy maydonlarning nimasi yomon?
- Bu - borib turgan kaltafahmlik. Umuman, bellashuvlarning sun'iy maydonlarda o'tkazilishiga ruxsat berishlariga tushunmayman. Angliyada APL jamoalari faqat tabiiy maydonlarda to'p surishadi. Bizda esa aksincha, tez orada hammasi sun'iy bo'ladi. Hamma yoqni sun'iylashtirib, yana yaroqsiz iqlimdan shikoyat qilamiz. Shu masala bilan jiddiy shug'ullandim, Novotrontskda tabiiy maysali stadion yaratdik. Orenburgda, cho'lda! Hozir ham sifati talab darjasida. To'g'ri, sun'iy maydonlarda 2ta yoki 3ta turni o'tkazish mumkin. Ana shu vaqt ichida tabiiy maydonni tayyorlasa bo'ladi. Axir eng muhimi - futbolchilarni salomatligi-ku, shunday emasmi? Jarohatlar aynan sun'iy maydonda olinadi. Bizning davrimizda asfaltda, tosh ustida o'ynaganmiz. Ammo jarohatlar bo'lgan emas.
BLOXIN VA BESSONOVNING O'YINLARI BO'LSA, HOZIR HAM STADIONLAR TO'LARDI
- Kievning «Dinamo»sida to'p surgan paytingizda ko'rgazmali o'yinlar ko'p bo'lganmi?
- Ha, doimiy ravishda chekka qishloqlarga chiqib turardik. Bu - klub reklamasi, futbolni ommalashtirish edi. Ukrainada «Dinamo», Rossiyada esa «Spartak» tarkibida o'ynashni orzu qilishardi. O'z farzandlarini ataylab Bloxin, Bessonov va Lobanovskiyning o'yinlarini ko'rsatish uchun stadionga olib borishardi. Agar hozir ham shunday bo'lganida, stadionlar to'lib-toshardi.
- Lobanovskiyning mashaqqatli mashg'ulotlari haqiqatmi?
- Inson har qanday sharoitga moslashadi. To'g'ri, avvaliga juda qiyin bo'lgan. Lekin Valeriy Vasilevich bizni to'g'ri mashq qilishga o'rgatdi. U doimo jismonan baquvvat futbolchilarni tanlab olardi.
- Uning mashg'ulotlarini kun tartibiga rioya qilmaslik bilan tasavvur qilish mumkinmi?
- Kun tartibiga rioya qilmaslik, deganda nimani nazarda tutyapsiz?
- Tungi klublar, spirtli ichimliklar...
- Misol uchun, Kruiff davrida Romario muntazam ravishda diskotekaga borardi. Jurnalistlar bu borada shov-shuv ko'tarishdi. Shunda murabbiy ularni bir joyga to'plab shunday degan: «Jamoa birinchi o'rinda ketyapti, Romario - eng yaxshi to'purar. Agar shu sermahsullikni davom ettiradigan bo'lsa, uni o'zim diskotekaga olib boraman!». Bu gapdan so'ng jurnalistlarda savol qolmadi. Kun tartibini buzish nima? Uyquga 23:00da emas, 23:30da yotish ham, bir hissa spirtli ichimlik ichish ham kun tartibini buzish hisoblanadi. Qoidalar ko'p. Bizda bu iborani eshitishsa, mast bo'lib yotib qolgan futbolchini tushunishadi.
- Xorijda muvaffaqiyatli to'p surgan futbolchilardan biri sifatida ko'p mamlakatlarda bo'lgansiz. Dastlabki chet el safari hayratlanarli kechgandir?
- Ilk marta yoshlar terma jamoasi tarkibida Bolgariyaga borganman. Hamma narsa hayron qolarli darajada bo'lgan. O'zgacha mentalitet, turmush darajasi, stadionlarning shinamligi.
- Siz to'p surgan mamlakatlar ichida qay birida o'ynash maroqliroq?
- Britaniyada. To'g'ri, Italiyadagi sharoit ham a'lo darajada. Quyoshli kunlar Moskvaga qaraganda Londonda ko'proq bo'ladi. Haqiqiy tumanli poytaxt! U erda yomg'ir ko'p yog'adi. Lekin hayotga, futbolga umuman xalal bermaydi. Shotlandiyada esa kuchli jala tez-tez uchraydi. Qish kunlari yomg'ir bilan boshlanib, quyoshli kunga aylanishi, kechqurun qor bilan yakunlanishi hech gap emas.
- Shotlandiyadagi faoliyatingiz davomida Glazgoning «Seltik» jamoasiga muxlislik qiladigan qismida ham bo'lganmisiz?
- Bir safar yo'ldan adashib, begona mavzega kirib qolganman. Mashinada o'tirgan bo'lsamda, «Seltik» muxlislaridan biri tanib qoldi. Avvaliga so'kindi, keyin mashinaga yaqinlashib, tupura boshladi. Men tezda «quyon» bo'ldim. Odatda muxlislar raqibga tegishli bo'lgan hududlarga qadam bosmaydilar. Shu bois, «Seltik»ka tegishli mavzelarda nimalar borligini bilmayman.
O'YLAShIMChA, MOURIN'O JANJALLARDAN OZUQA OLADI
- Gari Nevillning sharhlovchilikdan murabbiylikka o'tishiga qanday fikr bildirasiz?
- Ochig'ini aytsam, uni tushunolmay qoldim. Xo'p, prezident uning yaqin do'sti. Lekin baribir, ajablanarli qaror. Hech qanday murabbiylik tajribasi yo'q kishi chempionat o'rtasida jamoani qabul qilib olsa. Boz ustiga, tili, urf-odati o'zgacha bo'lgan begona yurtda.
- Nevillni tushunolmayapsiz, lekin Giggz «MYu»ni boshqara oladi, degan fikrdasiz. Ular o'rtasida qanday tafovut bor?
- Albatta, Giggz bu ishni uddalaydi. Chunki Rayanda oz bo'lsada tajriba bor, jamoada yuksak nufuzga ega. O'ylashimcha, u van Galdan keyin jamoani bemalol boshqara oladi.
- Mourinoning «MYu» muxlislari mehrini qozonish imkoniyatlariga qanday baho berasiz?
- Bu uning qanday natijalarga erishishiga bog'liq. Natija bor joyda hammasi yaxshi bo'ladi. Aks holda, urinishlar omadsizlik bilan yakun topadi. Manchesterlik muxlislar sovrinlarga o'rganib qolishgan. Moyes hamda val Gal davridagi «qurg'oqchilik»dan so'ng har qanday zafarning ahamiyati katta.
- Mourinoning kasbdoshi sifatida uning uslubiga qanday baho berasiz?
- Natijaga erishish uchun istagan uslubini qo'llashi mumkin. Nazarimda, u xuddi vampir kabi urush—janjallardan ozuqa olayotgandek. Ehtimol, Joze boshqa maqsadlarni ko'zlayotgandir? Lekin ana shu ozuqadan quvvat olib turmasa, ishi qovushmaydi. Uning jim turgan raqibga hujum qilishi, g'ashiga tegishiga ko'p guvoh bo'lganmiz. Shunday ekan, Mouning janjalsiz turolmasligiga shubha yo'q.
Davomi InterFUTBOL gazetasi blogida.
— deya xabar beradi uff.uz nashri.